Lai Châu đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo tháo gỡ “điểm nghẽn” để tạo đột phá trong phát triển giáo dục vùng cao, biên giới

Đoàn công tác của tỉnh Lai Châu do đồng chí Tống Thanh Hải - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh làm Trưởng đoàn; tham gia Đoàn công tác có lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Văn phòng UBND tỉnh và các cơ quan liên quan.

Báo cáo tại buổi làm việc nêu rõ: Trong những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương và Bộ Giáo dục và Đào tạo, sự nghiệp giáo dục của tỉnh Lai Châu đã có bước phát triển đáng ghi nhận, từng bước đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện trong điều kiện đặc thù của một tỉnh miền núi, biên giới.

Năm học 2025 - 2026, toàn tỉnh có 336 cơ sở giáo dục, trong đó 335 trường công lập và 1 trường tư thục, với 5.165 lớp, tổng số 149.763 học sinh, trong đó có 127.348 học sinh dân tộc thiểu số, chiếm 85%. Hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú và bán trú được củng cố, phát huy hiệu quả, với 156 trường có 34.027 học sinh được hưởng chế độ hỗ trợ. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên toàn ngành hiện có 11.273 người, trong đó 45,1% là người dân tộc thiểu số, 68,1% là nữ và 61,7% là đảng viên; tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn đạt 96,63%.

Thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức, từ năm 2018 đến nay, tỉnh đã giảm 97 trường học, đồng thời chuyển giao 304 trường học về UBND cấp xã, phường quản lý. Cơ sở vật chất trường lớp được quan tâm đầu tư, toàn tỉnh có 7.332 phòng học, trong đó 79,7% là phòng kiên cố, 19,6% bán kiên cố và chỉ còn 0,7% phòng học tạm. Giai đoạn 2020 - 2025, đã có 323 phòng học mới được xây dựng từ các chương trình mục tiêu quốc gia.

Chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn có nhiều chuyển biến tích cực. Tỉnh đã hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập tiểu học mức độ 3, THCS mức độ 1 và đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 69,7%. Trong năm học vừa qua, toàn tỉnh có 701 học sinh đoạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh, 17 học sinh đoạt giải cấp quốc gia; các cuộc thi khoa học kỹ thuật tiếp tục được đẩy mạnh với 56 dự án đoạt giải cấp tỉnh và 3 dự án tham gia cấp quốc gia. Tỉnh Lai Châu cũng đang đẩy mạnh triển khai chuyển đổi số trong giáo dục.

Đối với việc triển khai xây dựng các trường học liên cấp các xã biên giới, Lai Châu đã khảo sát tại 11 xã biên giới để triển khai chủ trương xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở. Trong đó, 5 trường dự kiến khởi công trong năm 2025 và 6 trường khởi công năm 2026. Đến nay, đã có 3 trường được khởi công.

Bên cạnh kết quả đạt được, tỉnh Lai Châu vẫn đang đối mặt với một số khó khăn lớn: Tình trạng thiếu biên chế giáo viên, thiếu cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và nguồn vốn đầu tư cho các dự án trường liên cấp vùng biên giới. Theo định mức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2025 - 2026, toàn ngành cần 12.623 biên chế, trong khi Trung ương mới giao 11.058, còn thiếu 1.565 biên chế (thiếu nhiều nhất ở bậc THCS với 707 giáo viên). Việc thiếu giáo viên khiến nhiều trường phải bố trí dạy kiêm nhiệm, vượt giờ, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và quá trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Tống Thanh Hải nhấn mạnh: Tỉnh Lai Châu đã dành 24% ngân sách địa phương cho sự nghiệp giáo dục, cao hơn mức tối thiểu 20% theo quy định. Các mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú, trường liên cấp vùng biên giới phát huy hiệu quả trong việc huy động học sinh ra lớp, góp phần bảo đảm an sinh và giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc. Tuy nhiên, giáo dục Lai Châu vẫn đang đối mặt với hai “điểm nghẽn” lớn: Thiếu vốn đầu tư và cơ sở vật chất, toàn tỉnh còn hàng trăm phòng học tạm, phòng bán kiên cố; trang thiết bị dạy học cho các môn Tin học, Ngoại ngữ, Mỹ thuật, Công nghệ còn rất thiếu; thiếu giáo viên trầm trọng theo định mức của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đề nghị Bộ xem xét, phối hợp với các bộ, ngành Trung ương tháo gỡ khó khăn trên các nhóm vấn đề trọng tâm như: Bố trí vốn ngân sách Trung ương cho xây dựng 5 trường phổ thông nội trú liên cấp tại các xã biên giới (Pa Tần, Bum Nưa, Hua Bum, Phong Thổ, Dào San) trong năm 2025 và 6 trường khác trong giai đoạn tiếp theo; cho phép tỉnh xây dựng thêm các trường nội trú liên cấp tại những xã đặc biệt khó khăn ngoài khu vực biên giới; đưa Lai Châu vào nhóm I khi phân bổ các nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia, giúp tăng nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp Bộ Nội vụ bổ sung đủ 1.565 biên chế giáo viên còn thiếu, bảo đảm điều kiện triển khai Chương trình GDPT 2018 hiệu quả và bền vững; hướng dẫn cơ chế hoạt động, chế độ đối với học sinh tại các trường nội trú liên cấp vùng biên; hỗ trợ triển khai dạy học tiếng Trung tại các trường học trên địa bàn các xã biên giới.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng đánh giá cao nỗ lực của tỉnh Lai Châu trong việc ưu tiên nguồn lực cho giáo dục. Đồng chí khẳng định Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để tháo gỡ khó khăn, xem xét các đề xuất về biên chế, đầu tư cơ sở vật chất và cơ chế đặc thù cho giáo dục miền núi, biên giới.