Xã Pha Mu có 207 hộ, 1.106 nhân khẩu, là vùng đất gắn bó lâu đời của hai dân tộc Mông chiếm 53,3%, Thái 46,7% với nền văn hóa đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa và nhiều lễ hội truyền thống, đây là điều kiện thuận lợi để xã phát triển du lịch cộng đồng. Để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch, Ban Chấp hành Đảng bộ xã đã ban hành Nghị quyết số 33-NQ/ĐU, ngày 29/12/2022 về phát triển du lịch xã Pha Mu giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, với mục tiêu “Phấn đấu đến năm 2025, du lịch Pha Mu cơ bản trở thành ngành kinh tế có vị trí quan trọng trong nền kinh tế của xã, tạo tiền đề đến năm 2030, du lịch Pha Mu trở thành ngành kinh tế có vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế chung của huyện”.
Nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có, Đảng bộ xã đã lãnh đạo UBND xã, các cơ quan, đoàn thể, các bộ phận chuyên môn căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, bám sát các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao tổ chức triển khai nghiêm túc, hiệu quả. Năm 2021, phát động cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong xã và thực hiện hiệu quả mô hình “đồng hành cùng Nhân dân ngày cuối tuần” đến tận các bản, hộ gia đình để hướng dẫn bà con nhân dân kỹ thuật trồng, chăm sóc các loại cây trồng, vật nuôi, dọn dẹp vệ sinh môi trường, chỉnh trang nhà cửa, xây dựng các điểm du lịch cộng đồng... Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân tích cực xây dựng các sản phẩm, dịch vụ du lịch, các homestay thu hút đông đảo du khách đến tham quan trải nghiệm.
Qua công tác tuyên truyền, Nhân dân các bản nhận thức được vai trò của phát triển du lịch không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế mà còn góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc. Từ đó, tích cực chung tay xây dựng cơ sở vật chất, thành lập câu lạc bộ “Dân ca Thái”; Ban vận động thực hiện nếp sống văn hóa mới trong đồng bào dân tộc Mông. Nhân dân trong các bản tự giác trong công tác vệ sinh, xây dựng bản sáng, xanh, sạch, đẹp.
Thực hiện mục tiêu đề ra, từ năm 2021 đến năm 2023 đã vận động nhân dân trồng được 800 cây mận, đào, anh đào tại bản Huổi Bắc, vận động các hộ gia đình bản Pá Khôm, Pu Cay, Huổi Bắc tích cực chỉnh trang nhà cửa, cảnh quan; hình thành điểm du lịch sinh thái; du lịch trải nghiệm Vịnh Pá Khôm trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách vào dịp cuối tuần, đến đây du khách được khám phá vẻ đẹp hoang sơ bốn bề là vách núi với dòng nước trong xanh, mát rượi, ẩn hiện sau những rừng cây là những nếp nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái, Mông. Ngoài ra, du khách còn được tham gia các trò chơi như: trượt zipline, trải nghiệm môtô nước, ca nô, chèo thuyền kayak, chụp ảnh check in, khám phá hang động...
Đã xây dựng được 2 homestay và 7 phòng nghỉ, 3 nhà nổi, 1 sân khấu nổi tại Vịnh Pá Khôm, 5 homestay tại bản Huổi Bắc hình thành hệ thống nhà hàng ăn uống, lưu trú.... mỗi tháng thu hút được 2.000 - 3.000 lượt khách trong và ngoài tỉnh đến khám phá, trải nghiệm, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, tạo việc làm ổn định cho 20 lao động, thu nhập bình quân mỗi tháng từ 7 - 9 triệu đồng. Hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch được triển khai, kịp thời cung cấp những thông tin cần thiết cho doanh nghiệp và khách du lịch, mang hình ảnh, đất nước con người Pha Mu đến với bạn bè trong và ngoài tỉnh trên các Trang thông tin điện tử, Fanpage xã Pha Mu, Pha Mu Channel, YouTube, zalo OficialTiktok và Instagram, cung cấp và cập nhật đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin diễn ra trong và ngoài địa bàn xã Pha Mu.
Nông - lâm nghiệp được đầu tư phát triển; sản lượng lương thực có hạt đạt 784,2 tấn; tổng đàn gia súc hiện có 2.524 con; tỉ lệ che phủ rừng đạt 39,58%; diện tích nuôi trồng thủy sản 4,3 ha, sản lượng đánh bắt 9,2 tấn, kịp thời phục vụ nhu cầu của các hộ gia đình và du khách trong và ngoài tỉnh.
Bên cạnh đó, xã tập trung chỉ đạo duy trì và nâng cao các tiêu chí đã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 19/19 tiêu chí (theo bộ tiêu chí xã Nông thôn mới) và đạt 15/19 tiêu chí (theo bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao).
Các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa - xã hội tiếp tục chuyển biến tích cực. Duy trì trường Mầm non, trường Tiểu học và THCS đạt chuẩn quốc gia. Giữ vững và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục cho trẻ mầm non 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3, phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 2 và xoá mù chữ mức độ 2; công tác y tế chăm sóc sức khỏe Nhân dân được tăng cường; các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao được triển khai đảm bảo; các chính sách an sinh xã hội được thực hiện đầy đủ kịp thời; đời sống Nhân dân tiếp tục được cải thiện.
Bằng việc lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng ủy xã đã tạo điều kiện, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo vươn lên của Nhân dân. Thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt 47 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo 10 hộ chiếm 4,83%, hộ cận nghèo 16 hộ chiếm 7,73%; 100% cơ quan, thôn bản đặt văn hóa, 98,3 % gia đình đạt văn hóa; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội đảm bảo.
Bên cạnh kết quả đạt được, các sản phẩm du lịch chưa có sự khác biệt, chất lượng dịch vụ du lịch chưa đáp ứng yêu cầu du khách. Chưa thu hút được doanh nghiệp tham gia vào hoạt động du lịch, chủ yếu là các hộ dân trên địa bàn, vốn, nhân lực và kinh nghiệm quản lý còn hạn chế. Vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch chưa được phát huy.
Đồng chí Lò Việt Hưng, Bí thư Đảng ủy xã Pha Mu cho biết. Thời gian tới, để du lịch Pha Mu trở thành điểm đến hấp dẫn, ngày càng phát triển bền vững cần tiếp tục nâng cao vai trò và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo đảm môi trường, văn minh du lịch, an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại các khu, điểm du lịch; thu hút, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia vào hoạt động du lịch của xã và sự tham gia tích cực của cộng đồng dân cư vào quản lý và phát triển du lịch. Đẩy mạnh các chương trình hợp tác giữa Pha Mu và các địa phương, liên kết hợp tác phát triển du lịch với các doanh nghiệp; xây dựng chuỗi liên kết các tour tham quan chất lượng cao gắn với quảng bá, giới thiệu sản phẩm; hình thành các tour, tuyến du lịch với các địa phương khác. Huy động, lồng ghép các nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách cấp trên, các chương trình mục tiêu quốc gia, đào tạo nghề để hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp làm du lịch; nâng cao chất lượng phục vụ, kỹ năng giao tiếp, quy trình phục vụ khách du lịch cho người dân trực tiếp tham gia các hoạt động dịch vụ tại các bản góp đưa Pha Mu trở thành xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào năm 2025./.