Lai Châu: Chung tay ngăn chặn vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên

Theo thống kê, từ ngày 15/12/2024 đến 20/5/2025, toàn tỉnh đã xảy ra 7 vụ vi phạm pháp luật liên quan đến thanh thiếu niên, trong đó có 4 vụ cố ý gây thương tích, 1 vụ giết người, 1 vụ gây rối trật tự công cộng và 1 vụ tàng trữ trái phép chất ma túy. Các vụ việc tập trung tại huyện Phong Thổ, Mường Tè, Tân Uyên và thành phố Lai Châu, với độ tuổi các đối tượng phạm tội từ 14 đến 18 tuổi. Ngoài ra, còn có 4 thanh thiếu niên nghiện ma túy và 6 người sử dụng trái phép chất ma túy trong độ tuổi 16-18.

Nguyên nhân chính của thực trạng này xuất phát từ sự buông lỏng quản lý giáo dục từ gia đình, hạn chế trong giáo dục đạo đức, kỹ năng sống tại nhà trường và ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường xã hội, không gian mạng. Nhiều trò chơi, ứng dụng có nội dung kích động bạo lực, lối sống “xã hội đen” đã tiếp tay cho những hành vi lệch chuẩn, trong khi đó, sự lôi kéo của các đối tượng xấu vẫn đang rình rập và len lỏi vào đời sống thanh thiếu niên.

Trước thực trạng đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Lai Châu đã ban hành chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh và UBND các huyện, thành phố khẩn trương triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên.

Trọng tâm đầu tiên là tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến từng gia đình, nhà trường và cộng đồng. Vai trò quản lý nhà nước ở từng địa phương phải được phát huy mạnh mẽ, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý hoặc chuyển cơ quan chức năng can thiệp, tránh để hành vi vi phạm xảy ra hoặc tái diễn. Các cơ quan, đơn vị cần chủ động tổ chức tập huấn kiến thức pháp luật, kỹ năng quản lý, giáo dục con em; phát động phong trào, nhân rộng mô hình quản lý, giáo dục thanh thiếu niên hiệu quả; đồng thời đẩy mạnh việc phát hiện, hòa giải các mâu thuẫn gia đình, xã hội ngay từ cơ sở.

Một điểm nhấn đáng chú ý là việc phát huy vai trò của cán bộ, đoàn viên, hội viên và Nhân dân trong việc tham gia tố giác tội phạm, vận động giao nộp vũ khí, công cụ hỗ trợ; đặc biệt chú trọng các địa bàn vùng sâu, vùng xa, nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Bên cạnh đó, cần tập trung xây dựng, phát huy các mô hình nêu gương điển hình, tôn vinh những học sinh, sinh viên có thành tích tốt, lối sống tích cực, qua đó lan tỏa tinh thần sống đẹp, sống có trách nhiệm trong cộng đồng.

Về phía lực lượng Công an, nhiệm vụ đặt ra là phải chủ động nắm tình hình, quản lý chặt chẽ các đối tượng có nguy cơ vi phạm pháp luật trong độ tuổi thanh thiếu niên. Công an các xã, phường, thị trấn tăng cường tuần tra, kiểm soát, nhất là vào ban đêm, ngày nghỉ, lễ Tết - thời điểm nhạy cảm dễ phát sinh vi phạm. Đặc biệt, công tác phát hiện, xử lý các vụ việc trên không gian mạng, các hành vi tụ tập, kích động bạo lực cần được chú trọng, xử lý nghiêm minh.

Công tác phối hợp giữa Công an, nhà trường và gia đình cũng được nhấn mạnh, tạo thành “mũi đột phá” trong quản lý, giáo dục thanh thiếu niên, giúp các em tránh xa những cám dỗ, không sa vào con đường vi phạm pháp luật.

Với ngành giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các nhà trường, cơ sở giáo dục đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục pháp luật và đạo đức lối sống lành mạnh. Từng nhà trường cần chủ động nắm bắt tâm sinh lý học sinh, tổ chức các tổ nắm tình hình, kịp thời phát hiện mâu thuẫn trong học sinh và thông tin cho cơ quan chức năng khi có dấu hiệu phức tạp. Song song đó, tăng cường rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử, giáo dục ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng cho học sinh.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra các hoạt động kinh doanh dịch vụ Internet, trò chơi trực tuyến, sản phẩm thông tin có nội dung xấu độc, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và hành vi của thanh thiếu niên. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan truyền thông tăng cường tuyên truyền lối sống lành mạnh, chống lại các hủ tục lạc hậu, tạo sân chơi văn hóa, nghệ thuật cho thanh thiếu niên phát huy tài năng, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Sở Nội vụ chủ trì thực hiện các chương trình, kế hoạch đào tạo nghề, tư vấn hướng nghiệp, tạo cơ hội việc làm cho thanh thiếu niên, đặc biệt ở những địa bàn khó khăn. Phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan để giám sát, hỗ trợ kịp thời những trường hợp có nguy cơ vi phạm, giúp các em sớm tái hòa nhập cộng đồng.

Song song đó, Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh cũng được yêu cầu lựa chọn, tổ chức các phiên tòa lưu động với những vụ án điển hình, nhằm răn đe, giáo dục và phòng ngừa. Đây được coi là “bài học thực tiễn” giúp thanh thiếu niên nhận thức rõ hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật.

Tại cơ sở, UBND các huyện, thành phố chỉ đạo UBND cấp xã phối hợp chặt chẽ với nhà trường, các tổ chức đoàn thể tăng cường quản lý địa bàn, nắm tình hình thanh thiếu niên, đẩy mạnh tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, cộng đồng lành mạnh, tạo môi trường sinh hoạt tích cực, hạn chế nguy cơ vi phạm pháp luật.

Ủy ban nhân dân tỉnh Lai Châu cũng nhấn mạnh, quá trình triển khai các giải pháp cần có sự giám sát, kiểm tra, đánh giá thường xuyên; các cơ quan, đơn vị nếu gặp khó khăn, vướng mắc kịp thời báo cáo UBND tỉnh (qua Công an tỉnh tổng hợp) để chỉ đạo, tháo gỡ, đảm bảo hiệu quả công tác phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên.

Với sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cộng đồng và gia đình, tỉnh Lai Châu đang đặt quyết tâm cao nhất nhằm xây dựng môi trường sống lành mạnh cho thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của quê hương.