Tăng cường tuyên truyền về chế độ hưu trí và giải quyết bảo hiểm xã hội một lần

Chế độ hưu trí là một trong những chế độ quan trọng nhất trong các chế độ BHXH, đây là chế độ trợ cấp dài hạn cho người lao động khi già yếu, hết tuổi lao động, nhằm đảm bảo và ổn định cuộc sống lâu dài của người lao động khi họ không còn tạo ra thu nhập để đảm bảo cuộc sống và kể cả khi từ trần, thân nhân của họ còn được hưởng trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất hàng tháng. Tuy nhiên, những năm gần đây và đặc biệt trong tình hình dịch Covid-19 số người đề nghị hưởng BHXH một lần mà không bảo lưu quá trình đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí có chiều hướng gia tăng, điều này không chỉ ảnh hưởng lớn tới cuộc sống lâu dài và thu nhập của người lao động khi già yếu mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước về BHXH cho người lao động, bảo hiểm hưu trí cho người già yếu, trong thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.

Thực hiện Công văn số 753/UBND-VX, ngày 15/4/2020 của UBND tỉnh Lai Châu về thực hiện Thông báo số 153/TB-VPCP; Công văn 2858/VPCP-NC của Văn phòng Chính phủ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 23/5/2018 về Cải cách chính sách BHXH, hoàn thành mục tiêu bao phủ BHXH, đạt tỷ lệ phát triển BHXH, tỷ lệ số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng trên địa bàn, Bảo hiểm xã hội tỉnh đề nghị các đơn vị sử dụng lao động và BHXH các huyện thực hiện các nội dung sau:

1. Đối với đơn vị sử dụng lao động

- Tăng cường thông tin, tuyên truyền cho người lao động nội dung, ý nghĩa, các quy định chính sách về BHXH nhất là chế độ hưu trí BHXH.

- Phổ biến cho người lao động về mặt được, mặt hạn chế và tác động tiêu cực nếu lựa chọn hưởng BHXH một lần mà không tích lũy thời gian đã đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí:

+ Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, người lao động có cái lợi trước mắt là có tiền để chi tiêu cho giai đoạn hiện tại nhưng đã bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu cho cả thời gian khi về già khi không còn tạo ra thu nhập và rất nhiều việc cần tài chính để trang trải, nhất là chi phí y tế để chăm sóc sức khỏe.

Trong thời gian hưởng lương hưu, được quỹ BHXH trả kinh phí để được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí và được hưởng đầy đủ các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT. Khi không có hưu trí, họ phải phụ thuộc rất nhiều vào con, cháu và xã hội; nếu không may mà bị bệnh và không có BHYT thì họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám bệnh, chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện với thời gian dài, chắc chắn phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, sẽ trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.

Thực tế là, những người đã hưởng trợ cấp một lần theo Quyết định số 176/HĐBT cách nay đã hai, ba mươi năm, đến bây giờ nhiều người tuổi cao, sức yếu không còn làm việc được nữa, không có thu nhập, cuộc sống trở nên khó khăn muốn trả lại tiền BHXH một lần đã nhận để lấy lại thời gian làm việc đóng BHXH để được tính hưởng chế độ hưu trí thì không thể thực hiện được.

+ Trong quá trình lao động, hưởng lương, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH của người lao động và đơn vị sử dụng lao động là một của để dành quý giá của chính người lao động, nó không mất đi và được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng để bổ sung chế độ, mức hưởng; khi người lao động nghỉ việc, có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thi tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước cho đến khi đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may bị chết thi gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng hoặc một lần.

Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chêt và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần theo quy định.

+ Trong thời gian tham gia đóng BHXH, với mức đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất bằng 22% mức tiền lương tháng, tổng mức đóng một năm là 2,64 tháng lương nhưng việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn vì khi tính mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và chỉ bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

+ Người tham gia BHXH, khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. Thực tế là toàn bộ những người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, hằng năm đều được điều chỉnh tăng mức tiền hưởng lương hưu và trợ cấp.

+ Với việc lựa chọn nhận BHXH một lần hay hướng tới tương lai được hưởng chế độ hưu trí là điều hết sức quan trọng, mỗi người lao động nên cân nhắc thật thấu đáo. Người lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động, bị mất việc làm phải nghỉ việc, nhất là trong thời điểm này nếu không may bị thất nghiệp, nên đăng kỷ nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề để được hưởng các chế độ bảo hiểm thất nghiệp kịp thời.

2. Đối với Bảo hiểm xã hội các huyện

- Tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, đơn vị trên địa bàn tích cực thường xuyên tuyên truyền tới người lao động, người dân trên địa bàn nhằm nâng cao nhận thức về chính sách, pháp luật BHXH, BHYT, BHTN nhất là chính sách, quyền lợi về chế độ hưu trí, quyền hưởng chính sách an sinh xã hội; hạn chế, tiêu cực khi chọn hưởng BHXH một lần với các nội dung ở trên.

- Nắm bắt thông tin việc thu gom, mua bán sổ BHXH, tình trạng hưởng BHXH một lần. Kịp thời phát hiện, cảnh báo đến người dân, người lao động để không bị lôi kéo xúi giục bán sổ BHXH. Có biện pháp ngăn chặn, báo cáo chính quyền địa phương và BHXH tỉnh; đồng thời tố giác các hành vi vi phạm để xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

- Khi tiếp nhận hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng BHXH một lần của người lao động, phải kiểm soát các thông tin tại Đơn đề nghị (Mẫu số 14-HSB, đã bổ sung nội dung cam kết theo Công văn 1017/BHXH-CSXH, ngày 27/3/2020 của BHXH Việt Nam), đối chiếu dữ liệu trên Hệ thống với thông tin trên sổ BHXH và Đơn đề nghị, đảm bảo các thông tin của người hưởng phải thống nhất; trường hợp ủy quyền phải kiểm tra chặt chẽ tính pháp lý của Giấy ủy quyền hoặc Hợp đồng ủy quyền. Khi xem xét giải quyết phải kiểm tra, đối chiếu đảm bảo đủ điều kiện giải quyết hưởng BHXH một lần. Khi trả kết quả giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu kỹ giấy tờ tùy thân của người nhận kết quả; đảm bảo trả hồ sơ, trả tiền đúng cho người lao động hoặc người được ủy quyền hợp pháp. Nếu có trường hợp một người được ủy quyền nhận BHXH một lần cho từ hai người trở lên phải tiến hành thẩm tra, kiểm soát, thống kê ngay để phát hiện dấu hiệu trục lợi từ việc thu gom, mua bán sổ BHXH. Thực hiện đúng quy định của chính sách pháp luật về BHXH, các quy trình nghiệp vụ và chỉ đạo tại Công văn số 1164/BHXHCSXH, ngày 13/4/2019, Công văn số 4733/BHXHCSXH, ngày 18/12/2019 và các văn bản có liên quan khác của BHXH Việt Nam./.