Giá trị lịch sử và sức lan tỏa của Cách mạng Tháng Tám đối với sự nghiệp cách mạng Lai Châu

Trước Cách mạng Tháng Tám, Lai Châu là vùng biên viễn xa xôi, địa hình hiểm trở, dân cư thưa thớt, kinh tế nghèo nàn, chủ yếu dựa vào nương rẫy tự cung tự cấp. Nhân dân các dân tộc chịu cảnh áp bức bóc lột nặng nề của giặc Pháp, Nhật và bọn phong kiến tay sai, dân trí thấp, nhiều hủ tục lạc hậu, đời sống vô cùng cực khổ. Trong lòng Nhân dân các dân tộc, khát vọng độc lập, tự do đã thôi thúc nhiều hoạt động đấu tranh giành chính quyền. Tại châu Quỳnh Nhai[1], sau khi nhận được tin về Cách mạng Tháng Tám thành công ở Sơn La, ở Tuyên Quang, một số quần chúng nhạy bén với thời cuộc là giáo viên, công chức có họ hàng với ông Điêu Chính Chân[2] đã nhanh chóng hình thành nhóm hoạt động cách mạng do ông lãnh đạo. Đặc biệt, sự kiện ông Điêu Chính Liêm[3] gặp cán bộ được Tổng bộ Việt Minh cử lên giúp hai tỉnh Sơn La, Lai Châu giành chính quyền cách mạng có ý nghĩa như một “cú hích lịch sử”. Qua đó, lực lượng cách mạng địa phương nhận được chỉ đạo quan trọng: “Trước sau Chính phủ cũng sẽ cử người lên để thành lập Ủy ban cách mạng như ở Sơn La. Nếu châu Quỳnh Nhai thành lập được chính quyền, Chính phủ rất hoan nghênh”; cùng với lời động viên đó, cán bộ Việt Minh còn trao cho quần chúng cách mạng những tờ báo chí cách mạng, lá cờ đỏ sao vàng – những biểu tượng thiêng liêng, trở thành tài liệu tuyên truyền quý giá, khích lệ tinh thần Nhân dân. Chính nhờ sự kết nối này, phong trào cách mạng ở Quỳnh Nhai đã có điểm tựa chính trị và niềm tin vững chắc: Cuộc đấu tranh ở địa phương không đơn độc, mà hòa nhịp với cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là giá trị đặc biệt: Biến lòng yêu nước tự phát thành hành động cách mạng có tổ chức, có kế hoạch, được Nhân dân ủng hộ.

Đúng 19 giờ ngày 17/10/1945, kế hoạch khởi nghĩa được triển khai và chỉ trong thời gian ngắn, chính quyền đã về tay lực lượng khởi nghĩa mà không cần nổ súng. Vào hồi 8 giờ sáng ngày 18/10/1945, cuộc mít tinh được tổ chức tại sân vận động châu, dưới lá cờ đỏ sao vàng, ông Điêu Chính Chân thay mặt lực lượng khởi nghĩa đọc lại bản Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, thành lập chính quyền cách mạng. Sự kiện châu Quỳnh Nhai giành được chính quyền có ý nghĩa rất lớn vì Quỳnh Nhai là châu đầu tiên và duy nhất của Lai Châu giành thắng lợi trong cách mạng Tháng Tám 1945.  

Sau khi châu Quỳnh Nhai giành được chính quyền, Bộ Nội vụ và Ủy ban hành chính Bắc Bộ cử cán bộ làm phái viên thay mặt Chính phủ lên thị trấn Lai Châu để thương thuyết thành lập chính quyền tỉnh. Tuy việc thương thuyết không thành công nhưng cán bộ Việt Minh đã mở một phòng thông tin ở phố Lai Châu (nay là Đồi Cao), tuyên truyền những tin tức mới nhất về Cách mạng Tháng Tám; lần đầu tiên Nhân dân Lai Châu được tiếp xúc với cán bộ Việt Minh, được biết về Mặt trận Việt Minh, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tháng 8/1945, cán bộ Việt Minh vào tới Điện Biên và tìm chỗ đứng chân trong quần chúng Nhân dân để hoạt động. Cán bộ Việt Minh mang theo tin tức mới nhất về cách mạng Tháng Tám, đi sâu vào giác ngộ cách mạng cho quần chúng Nhân dân. Với sự giác ngộ và ủng hộ, tuyên truyền, vận động của ông Lò Văn Hặc, nhiều quan lại, công chức có tinh thần yêu nước cùng cán bộ Việt Minh tổ chức hai buổi mít tinh vào tháng 10 và tháng 11/1945 để chào mừng thắng lợi Cách mạng Tháng Tám. Cờ đỏ sao vàng được treo trên nóc nhà tên Châu Ún (Đồi C2). Lần đầu tiên người dân Điện Biên được nhìn thấy cờ đỏ sao vàng và ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 tuy chưa giành được chính quyền trên phạm vi toàn tỉnh, nhưng đã để lại những giá trị lịch sử và ý nghĩa đặc biệt to lớn đối với phong trào cách mạng ở Lai Châu.

Thứ nhất, khẳng định sức sống của cách mạng ở vùng biên viễn. Sự kiện châu Quỳnh Nhai giành được chính quyền mà không cần nổ súng, hay những buổi mít tinh ở Điện Biên dưới lá cờ đỏ sao vàng đã chứng minh: Cách mạng không chỉ là phong trào của đồng bằng, mà đã bén rễ và nảy nở mạnh mẽ ngay cả ở miền núi xa xôi, nơi lâu nay bị coi là “vùng trắng” cách mạng.

Thứ hai, tạo bước chuyển từ tự phát sang tự giác, từ khát vọng thành hành động có tổ chức. Sự kết nối của cán bộ Việt Minh với các nhân sĩ, trí thức, giáo viên, công chức yêu nước như ông Điêu Chính Chân, Điêu Chính Liêm, Lò Văn Hặc… đã biến tinh thần yêu nước rời rạc thành phong trào cách mạng có định hướng rõ ràng, gắn bó trực tiếp với sự nghiệp chung của cả dân tộc.

Thứ ba, mở ra thời kỳ mới cho đồng bào các dân tộc Lai Châu. Lần đầu tiên, người dân được tiếp xúc với cán bộ Việt Minh, với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và hình ảnh thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên mảnh đất Lai Châu, gieo niềm tin sắt son vào con đường độc lập, tự do. Đây chính là “cú hích tinh thần”, hun đúc ý chí đoàn kết, khát vọng đấu tranh và là nền tảng cho phong trào cách mạng sau này.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đối với Lai Châu là mốc son mở đầu, vừa khẳng định niềm tin, vừa khơi dậy khát vọng và tạo hạt giống cách mạng cho cả một giai đoạn lịch sử tiếp nối. Những thành công quan trọng ban đầu trong Cách mạng Tháng Tám đã trở thành điểm xuất phát, là “nguồn cảm hứng lịch sử” cho toàn bộ tiến trình cách mạng của Lai Châu sau này.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, từ tinh thần kiên cường, quyết tâm giành độc lập, tự chủ được thổi bùng lên từ Cách mạng Tháng Tám, đã giúp Lai Châu vừa trở thành hậu phương vững chắc, vừa là tiền tuyến của các chiến dịch lớn. Nhân dân các dân tộc vừa sản xuất, vừa chiến đấu, nhiều thanh niên đã hăng hái lên đường nhập ngũ, tham gia vào những chiến dịch mang tính quyết định, tiêu biểu là Chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy. Sức lan tỏa của Cách mạng Tháng Tám thể hiện ở chỗ: Dù gian khổ, thiếu thốn, đồng bào Lai Châu vẫn một lòng theo Đảng, theo Bác, quyết tâm hy sinh để bảo vệ quyền làm chủ, thà chết không chịu làm nô lệ.

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tinh thần Tháng Tám lại bùng lên mạnh mẽ, ngọn lửa cách mạng tiếp tục lan tỏa, hun đúc ý chí kiên cường chống ngoại xâm của đồng bào các dân tộc. Hàng nghìn thanh niên các dân tộc Lai Châu đã vững bước lên đường vào Nam chiến đấu mang theo lời thề “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Lai Châu luôn gắn bó máu thịt với cả nước, góp phần vào Đại thắng mùa Xuân 1975.

Bước vào thời kỳ hòa bình, đặc biệt sau khi tái lập tỉnh năm 2004, Lai Châu đứng trước muôn vàn khó khăn: điểm xuất phát thấp, hạ tầng, đời sống Nhân dân còn nhiều thiếu thốn. Nhưng chính tinh thần Tháng Tám “quyết tâm làm chủ vận mệnh” – đã tiếp tục trở thành nguồn lực nội sinh để Đảng bộ và Nhân dân trong tỉnh vượt khó vươn lên. Chỉ hơn 20 năm sau tái lập, Lai Châu đã bứt phá, đạt nhiều thành tựu quan trọng.

Giai đoạn 2020 - 2025, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có những diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, thiên tai, dịch bệnh ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tỉnh và đời sống của Nhân dân. Phát huy truyền thống cách mạng; với tinh thần đoàn kết, thống nhất, Đảng bộ tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành cơ bản các mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIV đề ra. Kinh tế phục hồi và phát triển, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 5,4%/năm, GRDP bình quân đầu người đạt 65 triệu đồng; thu ngân sách trên địa bàn năm 2025 ước đạt trên 2.600 tỷ đồng. Ngành nông nghiệp được quan tâm phát triển, tổng sản phẩm toàn ngành bình quân tăng 5%/năm, hình thành các vùng sản xuất hàng hoá tập trung; xây dựng thương hiệu 280 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên. Ngành công nghiệp, đặc biệt là thủy điện tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế của tỉnh, tốc độ tăng bình quân đạt 9,2%/năm. Ngành du lịch tăng trưởng khá, tổng doanh thu giai đoạn 2021-2025 ước đạt trên 3.800 tỷ đồng; toàn tỉnh có 20 điểm du lịch được công nhận, trong đó Bản Sin Suối Hồ được nhận giải thưởng du lịch cộng đồng ASEAN. Môi trường đầu tư được cải thiện, chỉ số năng lực cạnh tranh của tỉnh năm 2024 đứng thứ 33/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
 

Văn hóa xã hội tiếp tục phát triển. Các chương trình mục tiêu quốc gia, chính sách xã hội, giảm nghèo được quan tâm thực hiện; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3,9%/năm, đến hết năm 2025 giảm xuống còn 16,27%; hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh cho trên 7.100 hộ/căn nhà.

Hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông được quan tâm đầu tư, đến nay 100% thôn, bản có đường xe máy hoặc ô tô đi lại thuận lợi; 97,1% hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia; 100% trường học, trạm y tế xã được xây dựng kiên cố... Cơ bản hoàn thành tuyến đường nối Cao tốc Hà Nội - Lào Cai và thành phố Lai Châu, triển khai dự án Hầm đường bộ kết nối thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai với huyện Tam Đường, đây là các dự án động lực có ý nghĩa quan trọng, tạo điều kiện thúc đẩy liên kết giữa tỉnh Lai Châu với các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Quốc phòng, an ninh được củng cố, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững; kịp thời phát hiện, phối hợp xử lý hiệu quả các vấn đề phát sinh trên tuyến biên giới, góp phần duy trì khu vực biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển. Hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc tế được tăng cường, mở rộng và đi vào chiều sâu. Nhiều thỏa thuận, hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội được ký kết và triển khai thực hiện hiệu quả, góp phần quan trọng vào sự phát triển của tỉnh.

Công tác xây dựng Đảng được triển khai toàn diện, đồng bộ. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng được nâng lên. Hoàn thành sắp xếp tổ chức, bộ máy các cơ quan, đơn vị, MTTQ, đoàn thể, đưa bộ  máy chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động ổn định. Thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, dân vận, nội chính, phòng chống tham nhũng tiêu cực. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể các cấp được nâng lên. Dân chủ, sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc được phát huy.
 

Nhìn lại chặng đường đã qua, chúng ta càng thấy rõ Cách mạng Tháng Tám có giá trị lịch sử to lớn và sức lan tỏa mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu sắc tới thành công của cách mạng Lai Châu qua các thời kỳ. Tinh thần anh dũng, kiên cường, mưu lược, sáng tạo và khát vọng vươn lên của Nhân dân Lai Châu được hun đúc, tôi rèn dưới sự lãnh đạo của Đảng đã trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt. Đó chính là tài sản tinh thần vô giá, là động lực để Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc Lai Châu vững bước trong giai đoạn phát triển mới, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững tin cùng cả nước bước vào kỷ nguyên hùng thịnh, phồn vinh và hạnh phúc của dân tộc Việt Nam./.

---