Lai Châu tăng cường lãnh đạo giảm tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Lai Châu là tỉnh miền núi, giao thông đi lại khó khăn, đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn (đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số đặc thù như: Mảng, Si La, Cống, Lự...); trình độ dân trí không đồng đều, nhận thức về pháp luật còn hạn chế, phong tục tập quán ở một số địa phương còn tồn tại hủ tục lạc hậu, đặc biệt là vấn đề tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Xác định những hậu quả nặng nề do việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết gây ra, Tỉnh ủy đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt các nhiệm vụ giải pháp khắc phục, nâng cao chất lượng công tác dân số để góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; Tỉnh ủy đã cụ thể hóa triển khai quyết liệt Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Trung ương về công tác dân số trong tình hình mới; Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 09-CT/TU, ngày 06/4/2022 về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với việc giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Cấp ủy, chính quyền, các ngành liên quan từ tỉnh đến cơ sở xây dựng kế hoạch thực hiện phù hợp với thực tiễn địa phương, đơn vị.

Việc tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TU, ngày 06/4/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã được cấp ủy, chính quyền, các ngành liên quan từ tỉnh đến cơ sở quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện và đạt được một số kết quả. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về hôn nhân và gia đình, phòng chống bạo lực gia đình, bình đẳng giới gắn với tuyên truyền các quy định về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số được triển khai dưới nhiều hình thức và nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của Nhân dân, góp phần nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể đối với việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hôn nhân và gia đình. Các cấp, các ngành liên quan đã triển khai hiệu quả các nhiệm vụ gắn với chức năng, nhiệm vụ.

Ban Dân tộc tỉnh mở 56 lớp tập huấn tại thôn bản (01 ngày/lớp) với hơn 3.000 người tham dự về kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn, pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình; Sở Tư pháp biên soạn phát hành 30.000 tờ gấp tìm hiểu pháp luật “Tìm hiểu về tảo hôn và hôn nhân cận huyết” cấp phát cho các huyện, thành phố; biên soạn, phát hành 1.000 quyển sổ tay kỹ năng truyền thông về giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Sở Giáo dục và Đào tạo tăng cường chỉ đạo các đơn vị và phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, cha mẹ học sinh trong việc xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; các đơn vị trường xây dựng quy chế phối hợp giữa nhà trường với gia đình học sinh trong công tác giáo dục học sinh; đưa nội dung tuyên truyền về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong các cuộc họp phụ huynh học sinh nhằm nâng cao nhận thức của cha mẹ học sinh. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tuyên truyền gắn với các hoạt động chuyên môn thế mạnh của ngành, phù hợp với địa bàn tuyên truyền, đối tượng tuyên truyền lồng ghép, gắn nội dung chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vào các nội dung thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; triển khai thực hiện hương ước, quy ước năm 2023, hướng dẫn đưa cam kết không tảo hôn, không kết hôn cận huyết thống vào trong quy định của quy ước, hương ước thôn, bản. Sở Thông tin và Truyền thông cấp 5 giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh cho một số tài liệu tuyên truyền về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, Sổ tay kỹ năng truyền thông về giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết; ...

Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực hôn nhân và gia đình lồng ghép trong tuyên truyền cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững; hướng dẫn các khu dân cư xây dựng quy ước thôn, bản trong đó đưa các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, các điều kiện kết hôn, các quy định về phòng, chống tảo hôn, hôn cận huyết thống trong nội dung các quy ước; đưa các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, về phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vào tiêu chí đánh giá xếp loại tiêu chuẩn gia đình, thôn, bản văn hóa. Hội Phụ nữ tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, cán bộ, hội viên, phụ nữ tổ chức 1 hội thi, 10 cuộc truyền thông về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống với 1.650 hội viên, phụ nữ tỉnh tham gia; các cấp hội tổ chức 42 hội nghị tập huấn bồi dưỡng cho trên 2.944 cán bộ hội các huyện, thành phố, chủ tịch, phó chủ tịch Hội LHPN xã/phường/thị trấn.Tỉnh Đoàn thanh niên đẩy mạnh tuyên truyền tới đoàn viên, thanh niên; năm 2023 đã tổ chức được 1.356 cuộc tuyên truyền về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cho 20.341 lượt cán bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên.

Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tổ chức tọa đàm chung tay phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (tại xã Nậm Ban huyện Nậm Nhùn); các đồn Biên phòng phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể của địa phương các xã biên giới chủ động đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, vận động quần chúng Nhân dân, trọng tâm là đối tượng thanh niên, trẻ vị thành niên về tác hại, hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Công an tỉnh đã phối hợp các ban, ngành đoàn thể các cấp tổ chức tuyên truyền với 250 buổi, 4.451 người tham dự nội dung tuyên truyền, vận động các đối tượng là phụ nữ (nhất là học sinh nữ từ 13- 18 tuổi, thanh niên, học sinh phổ thông, người dân tộc thiểu số) tại vùng có nguy cơ cao xảy ra tảo hôn.

Các huyện, thành phố triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, kết quả trong năm 2023: Than Uyên thành lập 8 Ban vận động thực hiện nếp sống văn hóa mới trong vùng đồng bào dân tộc Mông tại 8 xã/21 bản; cấp phát tổng số 20.000 tờ gấp về tuyên truyền… Tân Uyên tổ chức 23 hội nghị tuyên truyền cho 1.610 người tại 10 xã, thị trấn; duy trì mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thống, nâng cao chất lượng dân số tại các nâng cao chất lượng dân số tại 4 xã với 37 bản… Tam Đường tuyên truyền tại 20 bản, 13 xã, thị trấn, 15 trường THCS, THPT  với 48 hội nghị, hơn hơn 10.000 lượt người tham gia; biên soạn phát hành 45.000 tờ gấp tuyên truyền; 8 xã, thị trấn thành lập  mô hình, tổ tư vấn và đội tình nguyện viên… Thành phố Lai Châu tuyên truyền, tư vấn cho hơn 100 người dân, học sinh tại bản Gia Khâu 1, 2; tập huấn cho 43 cán bộ y tế, dân số, cộng tác viên dân số; tuyên truyền tại trường học 4 buổi với 570 học sinh, thầy cô giáo tham dự; cấp phát 200 tờ áp phích tuyên truyền và trên 1.000 cuốn sách Hỏi, đáp về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống… Phong Thổ tổ chức 8 hội nghị cấp xã, 8 hội nghị tại bản cho 932 lượt người; tuyên truyền quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hôn nhân và với 17 hội nghị cho 3.525 lượt người tham dự... Nậm Nhùn tổ chức 9 hội nghị triển khai hoạt động mô hình “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống” với trên 510 lượt người tham dự; tổ chức 03 hội nghị tuyên truyền với 250 đại biểu. Mường Tè tổ chức tuyên truyền tại các cơ sở xã 32 buổi với 1.992 lượt tham gia, phát hành 43.000 tờ rơi, tờ gấp tuyên truyền... Sìn Hồ tổ chức hội nghị tuyên truyền 10 cuộc tại 10 xã về biến giáo dục pháp luật về tảo hôn, hôn nhân cận huyết…

 Bên cạnh kết quả đạt được, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh vẫn còn xảy ra (năm 2023 toàn tỉnh còn 500 cặp tảo hôn, 1 cặp hôn nhân cận huyết thống) làm ảnh hưởng đến chất lượng dân số, nguồn nhân lực, thực hiện các mục tiêu giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân, phát triển kinh tế - xã hội. Một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số còn tư tưởng kết hôn, sinh con sớm, sinh nhiều con để có người lao động; ý thức chấp hành pháp luật còn hạn chế. Một số cấp ủy, chính quyền cấp xã chưa quyết liệt và thực hiện chưa hiệu quả công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; có nơi còn lúng túng trong việc xử lý vi phạm; việc đưa nội dung cam kết liên quan đến hôn nhân và gia đình vào hương ước, quy ước thôn, bản và tổ chức thực hiện chưa đồng bộ.

Tiếp tục nâng cao hiểu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với với việc giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, thời gian tới Lai Châu xác tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, nâng cao vai trò của các tổ chức đoàn thể, tạo sự thống nhất về nhận thức, đồng thuận xã hội trong công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, trọng tâm là tổ chức tuyên truyền trực tiếp cho Nhân dân, lồng ghép với các hoạt động giao lưu văn hóa, tổ chức lễ hội, hoạt động tuyên vận, hòa giải, các hội nghị của đoàn thể, hoạt động ngoại khóa trong trường học, các câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật. Xử lý nghiêm các vi phạm về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn theo quy định của pháp luật hiện hành; xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm, thiếu gương mẫu trong việc phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, đảm bảo kịp thời, không né tránh, không bao che, không ngại va chạm. Phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào xóa bỏ những hủ tục nói chung và hủ tục về hôn nhân./.