Nhận thức rõ nền quốc phòng toàn dân (QPTD) là sức mạnh quốc phòng của đất nước, được xây dựng trên nền tảng chính trị, tinh thần, nhân lực, vật lực, tài chính mang tính chất toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường. Trong những năm qua, Tỉnh ủy đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể hóa và tổ chức thực hiện nghiêm túc các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về công tác quân sự, quốc phòng (QSQP) và xây dựng nền QPTD trong toàn tỉnh, như: Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết TW8 (khóa IX) và Nghị quyết TW8 (khóa XI) về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TU, ngày 10/9/2012 về xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh giai đoạn 2012 - 2015... Hằng năm, căn cứ tình hình thực tế và nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ QSQP; về lãnh đạo diễn tập KVPT các huyện, thành phố; Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành các nghị quyết về chế độ, chính sách và đề án, kế hoạch để thực hiện. Trên cơ sở đó, cấp ủy, chính quyền các cấp đã cụ thể hóa thành các nghị quyết, đề án, kế hoạch và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả.
Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân về tầm quan trọng của công tác QSQP nói chung, việc xây dựng nền QPTD nói riêng được tăng cường, tiến hành bằng nhiều hình thức phong phú, thiết thực. Cơ quan quân sự các cấp đã thực hiện tốt việc phối hợp tham mưu cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo tuyên truyền phổ biến giáo dục các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác quốc phòng. Phát huy có hiệu quả tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là hệ thống loa truyền thanh cơ sở; Báo Lai Châu, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh duy trì thường xuyên chuyên mục “Quốc phòng Lai Châu”, “An ninh Lai Châu”, “Vì chủ quyền an ninh biên giới”. Lồng ghép trong các hoạt động tuyên truyền thông tin lưu động, chiếu bóng vùng cao, các hoạt động văn hóa, văn nghệ; hoạt động báo viên, tuyên truyền miệng; sinh hoạt chuyên đề, gặp mặt ôn lại truyền thống trong các dịp kỷ niệm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày truyền thống lực lượng vu trang Quân khu, lực lượng vũ trang địa phương... Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh tỉnh tập trung chỉ đạo đẩy mạnh công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QPAN cho các đối tượng theo quy định. Trong 10 năm (2009 - 2019) đã tổ chức 528 lớp bồi dưỡng cho 32.266 lượt người tham gia; đồng thời rà soát cử 10 đồng chí cán bộ chủ chốt tỉnh tham gia các lớp bồi dưỡng đối tượng 01 do Bộ Quốc phòng mở. Trường Chính trị tỉnh, trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố đã lồng ghép nội dung giáo dục kiến thức QPAN vào các lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên các cấp. Từ năm 2013 - 2017, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phối hợp với Bộ CHQS tỉnh, Sở Giáo dục - Đào tạo chỉ đạo, hướng dẫn đưa nội dung kiến thức QPAN vào giảng dạy tại chương trình bồi dưỡng chính trị hè cho cán bộ quản lý, giáo viên ngành giáo dục; 100% các trường phổ thông thực hiện nghiêm túc việc đưa nội dung giáo dục QPAN vào giảng dạy theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo... góp phần quan trọng giúp các cấp, các ngành, các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh nắm vững quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác quốc phòng, tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động trong toàn Đảng bộ và toàn xã hội về sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tăng cường tiềm lực quốc phòng, xây dựng thế trận, nhất là “thế trận lòng dân” vững chắc trong KVPT tỉnh.
Thực hiện Chương trình hành động số 10-CTr/TU, ngày 24/5/2010 của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) “Về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới”; Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ QSQP và xây dựng KVPT của UBND tỉnh, cấp ủy, chính quyền các cấp, lực lượng vũ trang tỉnh đã triển khai thực hiện có hiệu quả các nội dung, nhiệm vụ xây dựng KVPT cấp tỉnh, cấp huyện vững chắc. Dù trong điều kiện còn nhiều khó khăn, nhưng tỉnh đã cố gắng từng bước đảm bảo ngân sách cho nhiệm vụ quốc phòng; hệ thống các công trình quốc phòng bước đầu đáp ứng nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và phòng thủ của lực lượng vũ trang tỉnh. Trong 10 năm, lực lượng vũ trang tỉnh đã tham mưu tổ chức thành công 02 cuộc diễn tập KVPT tỉnh; 16 cuộc diễn tập phòng thủ cấp huyện; 232 cuộc diễn tập chiến đấu phòng thủ cấp xã và hàng trăm cuộc diễn tập lũ bão, cháy rừng và tìm kiếm cứu nạn. Kết quả 100% đạt khá, giỏi, đảm bảo an toàn tuyệt đối. Lực lượng vũ trang tỉnh tiếp tục được củng cố, tổ chức biên chế đủ số lượng, chất lượng, sức mạnh chiến đấu ngày càng tăng. Lực lượng thường trực được tổ chức, xây dựng theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện. Chính quyền các cấp đã quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện tốt công tác tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ, hằng năm đều đạt 100% chỉ tiêu, chất lượng tuyển quân năm sau luôn cao hơn năm trước. Chế độ chính sách cho gia đình và công dân tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự được quan tâm thực hiện đúng, đủ theo quy định. Lực lượng dự bị động viên được đăng ký, quản lý chặt chẽ ngay tại cơ sở. Công tác huấn luyện dân quân, tự vệ được lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ theo đúng quy định của Bộ Quốc phòng và hướng dẫn của Quân khu, quân số tham gia huấn luyện hằng năm đạt từ 94% trở lên, đảm bảo toàn tuyệt đối về người và vũ khí trang bị.
Chính sách hậu phương quân đội được quan tâm. UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phối hợp giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách cho quân nhân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chiến đấu bảo vệ biên giới và làm nghĩa vụ quốc tế theo đúng quy định. Công tác đền ơn, đáp nghĩa, chăm sóc các thương binh, gia đình liệt sỹ, gia đình có công với cách mạng được triển khai thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, đúng chính sách; thực hiện tốt nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập mộ liệt sỹ. Thực hiện có hiệu quả chính sách chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho thân nhân quân nhân; giải quyết chế độ chính sách đối tượng bị bệnh hiểm nghèo, bệnh cần chữa trị dài ngày, hỗ trợ quân nhân hiếm muộn, vô sinh. Các đơn vị lực lượng vũ trang thực hiện tốt chương trình Quân - Dân y kết hợp, phối hợp tham gia các hoạt động khám chữa bệnh cho Nhân dân, nhất là đồng bào các dân tộc vùng sâu, vùng xa, biên giới. Từ năm 2009 đến nay đã tổ chức tuyên truyền vệ sinh phòng, chống dịch bệnh, khám chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho gần 12.500 lượt người, với số tiền 1,5 tỷ đồng.
Kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế - xã hội được tăng cường. Cấp ủy, chính quyền các cấp đã chỉ đạo xây dựng quy hoạch tổng thể bố trí thế trận quốc phòng kết hợp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, lực lượng, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và thế trận biên phòng toàn dân. Phát triển kinh tế - xã hội từng vùng gắn với quy hoạch, kế hoạch về quốc phòng - an ninh. Đặc biệt, trong thời gian qua tỉnh tập trung phát triển kinh tế nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới để tăng cường tiềm lực quốc phòng ở địa phương, tự đảm bảo an ninh lương thực; tăng khả năng tích lũy cho nhiệm vụ quốc phòng. Mạng lưới giao thông được quan tâm đầu tư xây dựng, mở rộng, cứng hóa, quy hoạch theo hướng vừa đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội, vừa sẵn sàng phục vụ nhiệm vụ quốc phòng. Hệ thống thông tin liên lạc thông suốt phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời đáp ứng kịp thời thông tin liên lạc cho công tác lãnh đạo, chỉ huy, điều hành của lực lượng vũ trang khi có tình huống. Mạng lưới y tế được củng cố, mở rộng khắp các địa bàn từ tỉnh đến cơ sở đảm bảo công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân và sẵn sàng phục vụ quốc phòng khi có chiến tranh xảy ra.
Công tác đối ngoại QSQP được đẩy mạnh theo đúng quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Hướng vào mở rộng quan hệ quân sự với các địa phương thuộc các tỉnh Bắc Lào và tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); thường xuyên gửi thư trao đổi, hội đàm định kỳ hoặc đột xuất, tuần tra song phương... Đồng thời, tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại với tổ chức đảng, chính quyền phía đối diện bằng nhiều hình thức, nhất là hoạt động giao lưu, kết nghĩa giữa các thôn, bản hai bên biên giới. Thông qua hoạt động đối ngoại quốc phòng đã góp phần tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau giữa lực lượng vũ trang tỉnh và quân dội các nước, cùng nhau xây dựng biên giới hòa bình, ổn định và phát triển.
Qua đó, khẳng định trong 10 năm (2009 - 2019) dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành, đoàn thể, với các cơ quan quân sự và các đơn vị lực lượng vũ trang làm nòng cốt công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân của tỉnh đạt được những kết quả quan trọng. Tiềm lực chính trị, kinh tế, khoa học, tiềm lực quân sự được tăng cường; lực lượng vũ trang của tỉnh được chăm lo xây dựng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tạo môi trường ổn định để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Tuy nhiên, bên cạnh đó công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân cũng còn một số hạn chế. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên về nhiệm vụ này chưa đầy đủ, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện còn hạn chế. Công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, nhất là cấp cơ sở trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ QSQP có nội dung hiệu quả chưa cao, chất lượng thấp...
Để tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân trên địa bàn tỉnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Cần tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác QSQP nói chung và xây dựng nền quốc phòng toàn dân nói riêng. Tiếp tục đẩy mạnh và đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân về các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nhiệm vụ QSQP. Phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị, các lực lượng tạo sức mạnh tổng hợp xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc ở địa phương, trong đó cơ quan quân sự địa phương làm nòng cốt. Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc, bảo đảm xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống. Tập trung phát triển kinh tế - xã hội; củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc làm nền tảng vững chắc để xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và phát triển tỉnh trong tình hình mới, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia./.