Lai Châu chú trọng triển khai công tác dân số trong tình hình mới

Các ngành chức năng, các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân về quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số; giáo dục và tư vấn về sức khỏe sinh sản, công tác kế hoạch hóa gia đình; tăng cường tổ chức các hoạt động truyền thông tại các địa bàn có mức sinh cao, có sự mất cân bằng về giới tính khi sinh, tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn; tư vấn cung cấp dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình cho vị thành niên, thanh niên; can thiệp giảm tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Lồng ghép các nội dung về công tác dân số với việc xây dựng gia đình hạnh phúc, phòng chống bạo lực gia đình, thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh. Từ đó, từng bước nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thúc đẩy mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng dân cư thay đổi hành vi để thực hiện đúng chính sách dân số trong tình hình mới. Mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản trên địa bàn tỉnh được chú trọng đầu tư xây dựng và phát triển. Duy trì hoạt động trên 200 câu lạc bộ “Phụ nữ kế hoạch hoá gia đình”, “Câu lạc bộ không sinh con thứ 3 trở lên”, “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch”, “5 không - 5 việc”, “Xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Nông dân thực hiện kế hoạch hoá gia đình”, “Gắn kết mẹ và con” tại cơ sở. Nội dung giáo dục dân số, giới và bình đẳng giới, sức khỏe sinh sản vị thành niên được đưa vào các chương trình ngoại khóa ở các trường trung học phổ thông, trường dân tộc nội trú, Trung tâm Giáo dục thường xuyên – giáo dục nghề nghiệp, Trường Chính trị tỉnh, Trung tâm chính trị các huyện, thành phố và nhiệm vụ của các ban ngành, đoàn thể.

Để từng bước nâng cao chất lượng dân số, Ngành Y tế triển khai nhiều chương trình để phát triển mạng lưới cung cấp các dịch vụ về dân số như: chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tỉnh; chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh; chương trình củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình tỉnh Lai Châu đến năm 2030; Chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên... tập trung đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, mua sắm bổ sung trang thiết bị, dụng cụ y tế cho các cơ sở y tế công lập. Thực hiện lồng ghép tư vấn xét nghiệm HIV và các biện pháp giảm lây nhiễm HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai khi sử dụng dịch vụ khám thai tại các cơ sở y tế. Phối hợp với Bệnh viện phụ sản Trung ương tổ chức tập huấn kỹ thuật lấy mẫu máu gót chân trẻ sơ sinh, kỹ năng tư vấn trong sàng lọc sơ sinh cho cán bộ làm công tác y tế, dân số trên địa bàn tỉnh. Ban Chỉ đạo công tác Dân số và Phát triển các cấp được kiện toàn và hoạt động ổn định, 100% các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã thành lập và kiện toàn. Thông qua đó, nhận thức của người dân về tác hại, hệ lụy của tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên; tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn … đã có những chuyển biến tích cực. Phần lớn các xã, bản, tổ dân phố đưa nội dung của Luật hôn nhân và gia đình vào quy ước của bản.

Hiện nay, mức giảm tỷ lệ sinh, xu hướng giảm sinh được duy trì: Tỷ suất sinh thô thực hiện là 15.76‰, đến năm 2025 tỉnh Lai Châu có thể đạt mức sinh thay thế (trung bình mỗi phụ nữ sinh ≈ 2,1 con, đảm bảo theo Kế hoạch số 137-KH/TU ngày 20/3/2018 của Tỉnh ủy). Có 88 xã đạt tiêu chí Quốc gia về y tế đạt 83% tổng số xã; tỷ lệ tăng dân số là 1,27%, tăng dân số tự nhiên 11,47‰, mức giảm tỷ suất sinh 0,52‰. Tỷ lệ các cặp vợ chồng thực hiện các biện pháp tránh thai 69,40%. Tỷ lệ các bà mẹ sinh con thứ 3 trở lên so với tổng bà mẹ sinh con trong năm là 20,40%. Tổng số giường bệnh toàn tỉnh là 1.590 giường. 56/106 xã có bác sỹ biên chế chiếm 52,83%; 100% số xã có Y sỹ đa khoa, phụ trách công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản - chăm sóc sức khỏe trẻ em. Kho dữ liệu điện tử dân cư được duy trì hoạt động ổn định, mức độ tin cậy đáp ứng tốt cho hoạt động quản lý, điều hành của các cấp trong công tác dân số và phát triển.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều bất cập như: công tác kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản; đội ngũ cộng tác viên dân số ở các bản thường xuyên biến động; việc triển khai thực hiện dịch vụ sàng lọc trước sinh, sơ sinh còn gặp rất nhiều khó khăn do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế; nhân lực tại các cơ sở y tế chưa đảm bảo để triển khai dịch vụ; vấn đề tảo hôn còn cao...

Để thực hiện tốt công tác dân số trong tình hình mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội, cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và của mỗi người dân, mỗi gia đình. Tiếp tục quán triệt, tuyên truyền sâu rộng nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chỉ thị số 27/CT/TTg, ngày 15/7/2024 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường thực hiện công tác dân số trong tình hình mới  đến các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và Nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Các ngành chức chức năng đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về dân số; chú trọng lồng ghép các thông điệp về dân số trong các tác phẩm văn hóa, văn nghệ; truyền thông mạnh mẽ trên các phương tiện công nghệ hiện đại nền tảng internet, mạng xã hội. Chú trọng công tác sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân, nhất là kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân số, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tăng cường triển khai các cuộc thanh tra, kiểm tra, giám sát, nhằm xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật những trường hợp vi phạm quy định về lựa chọn giới tính thai nhi; huy động sự tham gia của cộng đồng gắn với các chương trình giảm nghèo, việc làm để góp phần nâng cao chất lượng dân số, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn toàn tỉnh.