Từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh

Chính sách BHXH là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và là một trụ cột chính của hệ thông an sinh xã hội, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quán triệt sâu sắc Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020”, xác định tầm quan trọng của chính sách BHXH, trong những năm qua tỉnh Lai Châu đã triển khai thực hiện nghiêm túc các chủ trương, pháp luật về BHXH, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Ngày càng có nhiều đơn vị doanh nghiệp tham gia BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Năm 2013 toàn tỉnh có 1.142 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp tham gia BHXH, đến năm 2018 có 1.580 cơ quan, đơn vị doanh nghiệp tham gia (tăng 438 đơn vị, doanh nghiệp); năm 2013 có 31.300 người tham gia BHXH bắt buộc, chiếm 12,91% so với lực lượng lao động, trong đó có 204 người tham gia BHXH tự nguyện, đến năm 2018 có 32.061 người tham gia (tăng 761 người), chiếm 11,57% so với lực lượng lao động trong đó có 747 người tham gia BHXH tự nguyện (tăng 543 người). Về bảo hiểm thất nghiệp, năm 2013 có 24.261 lao động tham gia, đến năm 2018 có 24.228 lao động tham gia (giảm 0,1 %).

Giải quyết chế độ, chính sách về BHXH và số lao động được hưởng chế độ về BHXH ngày càng tăng. Nếu như năm 2013 có 5.226 lao động được hưởng chính sách về BHXH với tổng kinh phí 132.295 triệu đồng, thì đến năm 2018 có 6.595 lao động được hưởng với tổng kinh phí 254.779 triệu đồng (tăng 192,5%). Chế độ, quyền lợi của người lao động tham gia đóng và hưởng các chế độ về BHXH được bảo đảm theo quy định của pháp luật, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, phục vụ phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, việc khai thác mở rộng đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh chưa tương xứng với tiềm năng, độ bao phủ tham gia BHXH tăng chậm, chưa đạt chỉ tiêu đề ra, đặc biệt số lao động tham gia BHXH tự nguyên còn rất hạn chế so với lao động tham gia hoạt động kinh tế. Còn không ít tổ chức, cá nhân chưa thực hiện tham gia BHXH cho người lao động theo quy định của pháp luật, năm 2018 toàn tỉnh có 430/788 doanh nghiệp tham gia BHXH, đạt 54,5% trong tổng số doanh nghiệp, với 6.107 lao động tham gia, đạt 31,7% tổng số lao động trong các doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp còn nợ đọng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp làm ảnh hưởng đến chế độ, quyền lợi của người lao động...

Nguyên nhân chủ yếu của hạn chế trên là do công tác tuyên truyền các chủ trương, chính sách, pháp luật về BHXH hiệu quả chưa cao, chưa tạo sự chuyển biến tích cực để người sử dụng lao động và người lao động nhận thức đầy đủ về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách BHXH. Lực lượng lao động trên địa bàn tỉnh phần lớn là lao động nông nghiệp, nông thôn, đồng bào dân tộc thiểu số, cuộc sống còn nhiều khó khăn; lao động khu vực phi chính thức có mức thu nhập thấp, không ổn định nên chưa chủ động tham gia BHXH tự nguyện. Công tác thanh tra, kiểm tra, chế tài xử phạt trong lĩnh vực BHXH còn bất cập, chưa đủ sức răn đe, đặc biệt đối với vi phạm trốn tránh không tham gia BHXH, nợ đọng đóng BHXH ở một số doanh nghiệp ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền lợi của người lao động.

Thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 23-5-2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) “về cải cách chính sách BHXH”- Nghị quyết SỐ 125/NQ-CP, ngày 08-10-2018 của Chính phủ về việc ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW; để khắc phục những hạn chế và nguyên nhân nêu trên, ngày 28-01-2019 Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động số 30-CTr/TU, xác định mục tiêu tổng quát là tập trung mở rộng vững chắc diện bao phủ BHXH, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân. Phấn đấu đến năm 2021, 15% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH; khoảng 12% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp; có khoảng 18% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội. Đến năm 2025, 20% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, trong đó tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoáng 11% lực lượng lao động trong độ tuổi; khoảng 18% lực lượng lao động trong độ tuôi tham gia bảo hiểm thất nghiệp; có khoảng 18,5% số người sau độ tuối nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội. Đến năm 2030, 25% lực lượng lao động trong độ tuôi tham gia BHXH, trong đó tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 2% lực lượng lao động trong độ tuổi; khoảng 25% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp; khoảng 19% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội.

Để đạt được mục tiêu trên, Chương trình hành động của Tỉnh ủy yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác thông tin, tuyên truyền; đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH để cán bộ, đảng viên, người sử dụng lao động, người lao động và Nhân dân hiểu rõ sự cần thiết, lợi ích, vai trò, ý nghĩa và những nội dung cơ bản của cải cách chính sách BHXH. Chú trọng tuyên truyền chính sách của Nhà nước đối với người tham gia BHXH, nhất là đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, làm cho người dân thấy rõ được lợi ích khi tham gia, tạo sự đồng thuận, thống nhất trong thực hiện chính sách cải cách BHXH. Các cơ quan chức năng của tỉnh quan tâm phối hợp tổ chức hội nghị tư vấn, đối thoại về BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động và đoàn viên, thanh niên... tạo sự chuyển biến trong nhận thức, đưa chính sách an sinh xã hội đến với Nhân dân.

Thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lao động, việc làm, BHXH. Rà soát, mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt. Thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về BHXH, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là các hành vi trốn đóng, nợ đóng, gian lận, trục lợi tiền BHXH.

Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về BHXH, nhất là trong việc tổ chức thực hiện chiến lược phát triển BHXH. Các cấp, các ngành và địa phương tăng cường phối hợp lãnh dạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc phát sinh. Tập trung tuyên truyền, nâng cao tính tuân thủ pháp luật về BHXH thông qua thực hiện đồng bộ các biện pháp hành chính, kinh tế, tư pháp để tăng số người tham gia BHXH, đi đôi với chú trọng tăng số người thụ hưởng quyền lợi BHXH, đặc biệt là chế độ hưu trí.

Thực hiện triệt để việc phân cấp cho cơ quan BHXH các cấp theo quy định; tiếp tục giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH; làm tốt công tác quản lý nhà nước về BHXH và chức năng quản trị bộ máy thực hiện chính sách BHXH ở địa phương. Tăng cường phối hợp, chia sẻ, kết nối thông tin, dữ liệu giữa cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư, tài chính, thuế, lao động để nâng cao hiệu quả quản lý đối tượng tham gia BHXH và thực thi chính sách BHXH. Hoàn thiện cơ sở dữ liệu về BHXH, bộ tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ và chất lượng cung ứng dịch vụ của cơ quan BHXH.Tiếp tục sắp xếp, hoàn thiện bộ máy tổ chức thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” và Kế hoạch số 122-KH/TU ngày 22-01-2018 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Thực hiện chế độ tài chính, kế toán, kiểm toán và thông tin báo cáo về BHXH theo quy định của pháp luật. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 trên tất cả các lĩnh vực BHXH, bảo hiểm thất nghiệp; hoàn thiện, đẩy mạnh kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm với các hệ thống cơ sở dữ liệu có liên quan nhằm phục vụ tốt việc thực hiện chính sách cũng như nghiên cứu, hoạch định chính sách. Tiếp tục hiện đại hóa quản lý BHXH, đầu tư phát triển công nghệ và phương pháp quản lý tiên tiến trong tổ chức thực hiện BHXH, bảo hiểm thất nghiệp. Kịp thời ngăn chặn tình trạng gian lận, trục lợi chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp. Phát huy đầy đủ các chức năng của bảo hiểm thất nghiệp, bảo đảm bảo hiểm thất nghiệp thực sự là công cụ quản trị thị trường lao động. Thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Các cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên quan tâm lãnh đạo thực hiện chính sách BHXH; đặc biệt trong phát triển đối tượng tham gia BHXH và tuân thủ các quy định của pháp luật về BHXH. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân trong giám sát, phản biện xã hội, tổ chức tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện tốt chính sách, pháp luật về BHXH./.