Xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp

Hiện nay, toàn tỉnh có 1.343 doanh nghiệp; tổng số doanh nghiệp kê khai thuế và đang hoạt động 1.125 doanh nghiệp; số hợp tác xã trên địa bàn tỉnh là 312, trong đó có 252 hợp tác xã đang hoạt động sản xuất kinh doanh. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên là 277.024 người (chiếm 60,55% dân số); tỷ lệ lao động tham gia hoạt động kinh tế chiếm khoảng 92,9% tổng số người trong độ tuổi lao động (trong đó lao động trong các loại hình doanh nghiệp khoảng 29.914 người), tỷ lệ lao động qua đào tạo chuyên môn kỹ thuật chiếm 46,33%; tỷ lệ thất nghiệp khu vực thành thị chiếm 2,7%. Thông qua nhiều hình thức tuyên tuyền, phổ biến đã tạo sự chuyển biến rõ rệt về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật nói chung, pháp luật lao động nói riêng đối với người lao động và người sử dụng lao động trong doanh nghiệp, góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hoà tại các doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất phát triển, ổn định xã hội (10 năm qua, các cấp, các ngành đã tuyên truyền hơn 1.500 văn bản pháp luật cho các doanh nghiệp; tổ chức 300 buổi tuyên truyền pháp luật thông qua hội nghị, tập huấn; có 5.400/12.500 người sử dụng lao động và 15.780/29.914 người lao động được tuyên truyền, phổ biến pháp luật).

Coi trọng chính sách tiền lương cho người lao động trong các loại hình doanh nghiệp trên cơ sở các văn bản của Trung ương về điều chỉnh lương và mức lương tối thiểu vùng; đa số doanh nghiệp trả lương cho người lao động có mức cao hơn so với mức lương tối thiểu; nhiều doanh nghiệp bố trí bếp ăn, phòng chờ, phòng ngủ phục vụ công nhân sinh hoạt tại chỗ, đảm bảo thời gian nghỉ ngơi cho người lao động. Nhìn chung người lao động trong các doanh nghiệp có mức sống trung bình và khá so với mức sống chung trên địa bàn. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ được quan tâm, đa dạng các mô hình hoạt động; đời sống tinh thần của công nhân được nâng lên, tại các công trường, trụ sở chính của doanh nghiệp được bố trí hệ thống trang thiết bị (truyền hình, truy cập mạng, báo...) phục vụ nhu cầu giải trí cho công nhân.

Công tác xây dựng, phát triển tổ chức đảng, đoàn thể trong các doanh nghiệp được các cấp ủy đảng thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Tỉnh ủy đã thành lập Đảng ủy Khối doanh nghiệp tỉnh để tham mưu công tác xây dựng đảng, xây dựng các tổ chức chính trị trong các doanh nghiệp; ban hành Chương trình hành động số 26-CTr/TU, ngày 31/5/2018 về xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức đảng, đoàn thể chính trị-xã hội trong các doanh nghiệp tư nhân (hiện toàn tỉnh có 50 doanh nghiệp có tổ chức đảng với 905 đảng viên, trong đó có 42 tổ chức đảng trong các doanh nghiệp Nhà nước với 791 đảng viên, 8 tổ chức đảng trong các doanh nghiệp tư nhân với 114 đảng viên), nhìn chung các tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp đã phát huy được vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, đảm bảo đời sống, các quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động. Vai trò, nội dung hoạt động của đoàn thanh niên, phụ nữ trong việc tập hợp, tuyên truyền chính sách pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích cho đoàn viên, hội viên được phát huy (đã thành lập 43 tổ chức đoàn thanh niên, phụ nữ trong doanh nghiệp dân doanh, với hơn 1.621 đoàn viên, hội viên).

Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách, định hướng hỗ trợ cho phát triển trong các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, xây dựng để thu hút các doanh nghiệp tham gia vào các chương trình, dự án như: trồng cây cao su, trồng chè, thủy lợi, nông thôn... thu hút được nhiều lao động tại địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, nâng cao thu nhập cho Nhân dân các dân tộc (10 năm qua, tỉnh đã đầu tư trên 200 dự án với 150 doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh, thu hút 7.528 người lao động).

Phát triển, củng cố, kiện toàn nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn trong việc tuyên truyền về quyền, nghĩa vụ của đoàn viên công đoàn, các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, của tỉnh, Luật Lao động, Luật Công đoàn, Luật BHXH, BHYT, các chế độ, chính sách liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của người sử dụng lao động, công nhân lao động (hiện tổng số công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp là 72 đơn vị, với 2.339 đoàn viên). Thường xuyên thanh tra, kiểm tra tình hình thục hiện pháp luật lao động, Luật Doanh nghiệp, tập trung vào các doanh nghiệp có sử dụng nhiều lao động và các lĩnh vực có nhiều nguy cơ tiêm ẩn gây tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp như: sản xuất, khai thác vật liệu xây dựng, an toàn sử dụng điện, hóa chất... qua thanh tra, kiểm tra tại 408 doanh nghiệp đã phát hiện trên 450 vi phạm pháp luật lao động. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động ở một số doanh nghiệp chưa thường xuyên, chưa trực tiếp đến người lao động và người sử dụng lao động; vấn đề đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ công nhân, lao động chưa đáp ứng được yêu cầu; tiền lương của người lao động nói chung ở mức trung bình, đời sống một bộ phận người lao động còn khó khăn; công tác phát triển tổ chức cơ sở đảng, công đoàn cơ sở, đoàn thanh niên, phụ nữ trong doanh nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu; việc thực hiện pháp luật lao động của một số doanh nghiệp chưa nghiêm, một số doanh nghiệp còn nợ bảo hiểm xã hội, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ chính sách cho người lao động; công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện pháp luật lao động tại doanh nghiệp còn hạn chế...

Lai Châu đang trong quá trình phát triển, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế sẽ tạo ra sự đa dạng ngành nghề sản xuất kinh doanh, cùng với việc tăng nhanh về số lượng doanh nghiệp thành lập mới, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, cùng với đó là sự đòi hỏi cao hơn về chất lượng lao động, trong khi chất lượng nguồn nhân lực, nhất là một bộ phận người lao động có trình độ học vấn, chuyên môn, tay nghề còn hạn chế, dễ bị mất việc làm hoặc không đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng, vấn đề quan hệ lao động trong các doanh nghiệp ngày càng phức tạp. Vì vậy, sự cần thiết phải tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức về xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp đối với các cấp ủy đảng, chính quyền, tổ chức, doanh nghiệp, người sử dụng lao động, người lao động, tổ chức đại diện người lao động và các đoàn thể nhân dân. Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu các tổ chức, cơ quan, nhất là ở các cấp địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện và giám sát, kiểm tra, xử lý sai phạm. 

Tiếp tục củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của các đảng bộ, chi bộ trong các doanh nghiệp, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng đối với các tổ chức quần chúng trong doanh nghiệp; tích cực xây dựng, phát triển các tổ chức đảng, làm tốt công tác phát triển đảng viên, xây dựng các mô hình tập hợp thanh niên, phụ nữ trong doanh nghiệp, nhất là đối với những doanh nghiệp có số lượng công nhân lớn, các doanh nghiệp chưa có tổ chức Đảng.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lao động, nhất là các chính sách, pháp luật liên quan đến việc làm, bảo hiểm xã hội, tiền lương, an toàn và vệ sinh lao động; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ quản lý, tăng cường công tác hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật về lao động; hoàn thiện cơ chế, chính sách huy động các nguồn lực đất đai, tài chính, đầu tư phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, khuyến khích người sử dụng lao động tham gia xây dựng các công trình phúc lợi, cải thiện điều kiện ăn ở, học tập, chăm sóc sức khỏe, sinh hoạt văn hóa tinh thần cho người lao động.

Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức công đoàn; chú trọng thành lập tổ chức công đoàn và phát triển đoàn viên trong các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp ngoài nhà nước; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ công đoàn, nhất là công đoàn cơ sở; chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người lao động để thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể theo đúng các quy định của pháp luật; thực hiện tốt vai trò đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động trong doanh nghiệp.

Nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức đại diện người sử dụng lao động trên cơ sở kiện toàn, củng cố tổ chức bộ máy, hoàn thiện các quy định pháp lý, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức đại diện người sử dụng lao động; tăng cường sự gắn bó giữa doanh nhân với người lao động trong doanh nghiệp, xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế./.