Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính lĩnh vực thuế trong thời gian tới

Hai nghị quyết của Chính phủ chỉ đạo tập trung cải thiện môi trường kinh doanh, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC), rút ngắn quy trình xử lý, giảm thời gian thực hiện, giảm chi phí hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước. Chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp, nhất là cải cách TTHC về thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội, cấp phép xây dựng, đất đai, thủ tục đầu tư, tiếp cận điện năng, thành lập, giải thể, phá sản doanh nghiệp... Phấn đấu cuối năm 2015 đạt mức trung bình của Nhóm nước ASEAN-6; cuối năm 2016 đạt mức trung bình của Nhóm nước ASEAN-4.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính (BTC) đã quyết liệt triển khai cải cách TTHC một cách đồng bộ từ xây dựng cơ chế, chính sách, pháp luật cho đến việc tổ chức thực hiện và toàn diện trên các lĩnh vực tài chính, đặc biệt trong các lĩnh vực thuế, hải quan. Ngày 25/8/2014, BTC ban hành Thông tư số 119/2014/TT-BTC hướng dẫn sửa đổi, bổ sung về nội dung và mẫu biểu của 7 Thông tư nhằm cải cách, đơn giản TTHC về thuế. Theo tính toán, việc ban hành và triển khai Thông tư này đã cắt giảm được 201,5 giờ kê khai, nộp thuế/năm. Tiếp đó, ngày 01/10/2014 BTC đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 91/2014/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều tại các Nghị định quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp, giá trị gia tăng, thu nhập cái nhân, quản lý thuế; qua đó, thời gian thực hiện nộp thuế của doanh nghiệp tiếp tục giảm được 88,36 giờ/năm.

Đã ban hành và sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản pháp luật, đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa TTHC về thuế và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Ngay trong năm 2014, tỷ lệ doanh nghiệp thực hiện kê khai thuế điện tử đã tăng từ 65% lên 95%; thời gian nộp thuế của doanh nghiệp giảm được 290 giờ, từ 537 giờ/năm xuống còn 247 giờ/năm. Thực hiện Luật sửa đổi một số điều của các Luật Thuế đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01-01-2015 thời gian thực hiện nộp thuế của doanh nghiệp đã giảm thêm được 80 giờ, từ 247 giờ/năm xuống còn 167 giờ/năm (mức bình quân của các nước ASEAN-6 là 121 giờ/năm). Bên cạnh đó, Chính phủ và các bộ đã rà soát, đơn giản hóa quy trình thủ tục và chính thức triển khai Cơ chế một cửa quốc gia tại cảng biển quốc tế, đến năm 2015 thời gian thông quan hàng hóa giảm bình quân từ 21 ngày xuống còn 14 ngày đối với xuất khẩu, 13 ngày đối với nhập khẩu, giảm được 10 - 20% chi phí và 30% thời gian thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu cho doanh nghiệp.

Quy trình nộp bảo hiểm xã hội, thành lập, giải thể doanh nghiệp và tiếp cận điện năng đã được rút gọn. Thời gian nộp bảo hiểm xã hội giảm được 100 giờ, từ 335 giờ/năm xuống còn 235 giờ/năm. Thời gian thực hiện TTHC về thành lập, tổ chức lại, giải thể doanh nghiệp giảm 50%, trong đó thời gian thực hiện các thủ tục khởi sự kinh doanh giảm từ 34 ngày xuống còn 17 ngày. Thời gian tiếp cận điện năng của doanh nghiệp giảm từ 115 ngày xuống còn 70 ngày.

Theo Báo cáo cập nhật về Môi trường kinh doanh năm 2014 của Ngân hàng Thế giới, xếp hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam đã cải thiện đáng kể. Theo Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam tăng 2 bậc, từ 70 lên 68/148 nền kinh tế năm 2014. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế đã nâng mức xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam (Moody’s nâng từ mức B2 lên B1, Fitch nâng từ B+ lên BB- và đều đánh giá với triển vọng ổn định).
 
Tuy nhiên, một số Bộ, cơ quan, địa phương chưa thực sự tích cực triển khai hoặc chưa bám sát các chỉ tiêu, cách thức cải thiện môi trường kinh doanh theo thông lệ quốc tế. Nhiều nhiệm vụ, giải pháp chưa được triển khai theo yêu cầu, tác động của Nghị quyết vào thực tế sản xuất và đời sống vẫn còn chậm. Một số cam kết của các Bộ, cơ quan, địa phương về cải thiện môi trường kinh doanh chậm được triển khai đến cấp cơ sở, doanh nghiệp. Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế, mặc dù môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của nước ta có bước được cải thiện nhưng so với các nước trong khu vực thì vẫn còn thấp. Thể chế luật pháp, cơ chế chính sách, thủ tục hành chính, thực thi công vụ... vẫn còn nhiều bất cập, vướng mắc, gây khó khăn, phiền hà, tốn kém thời gian, chi phí cho doanh nghiệp và người dân. Một số Bộ, ngành, địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa coi việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh là nhiệm vụ trọng tâm, cấp thiết của ngành, địa phương. Theo đánh giá của Diễn đàn Kinh tế thế giới về năng lực cạnh tranh, Singapore xếp thứ 02, Malaysia thứ 20, Thái Lan thứ 31, Indonesia thứ 34, Philippines thứ 52, Việt Nam thứ 68. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới về môi trường kinh doanh, Singapore xếp thứ 01, Malaysia thứ 18, Thái Lan thứ 26, Việt Nam thứ 78 còn Philippines thứ 95, Indonesia thứ 114.

Giai đoạn 3 - 5 năm tới, sau khi chúng ta hoàn tất đàm phán và bắt đầu triển khai thực hiện hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác chủ yếu, đồng thời chuẩn bị hoàn tất việc triển khai các cam kết kinh tế trong khuôn khổ WTO và Lộ trình xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN, sẽ có ý nghĩa rất quan trọng và then chốt đối với tiến trình hội nhập quốc tế và sự phát triển kinh tế - xã hội nước ta. Việc cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia là yêu cầu cấp thiết nhằm tranh thủ hiệu quả các cơ hội và lợi ích của các cam kết hội nhập. Để tiếp tục cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong những năm tới, chúng ta sẽ phải đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn quy trình xử lý, giảm số lượng và đơn giản hóa nội dung hồ sơ, giảm thời gian và chi phí thực hiện thủ tục hành chính. Bảo đảm công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính nhà nước. Cải cách toàn diện các quy định về điều kiện kinh doanh, về quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu, nhập khẩu, phù hợp với thông lệ quốc tế, chuyển mạnh sang hậu kiểm.

Tiếp tục rà soát và đơn giản hóa hồ sơ thủ tục hành chính và quy trình nghiệp vụ của cơ quan thuế và hải quan, phấn đấu trong năm 2015 giảm số giờ thực hiện thủ tục hành chính thuế và hải quan về mức tương đương các nước ASEAN-6. Và đến cuối năm 2016 tối thiểu đạt mức trung bình của nhóm nước ASEAN-4 (thời gian nộp thuế còn 119 giờ/năm; thời gian hoàn thành thủ tục xuất khẩu còn dưới 10 ngày, thủ tục nhập khẩu còn dưới 12 ngày) theo yêu cầu của Nghị quyết số 19/NQ-CP ngày 12/3/2015 của Chính phủ. ban hành chế độ quản lý rủi ro đối với doanh nghiệp thuộc đối tượng thanh tra, kiểm tra về thuế, phấn đấu đạt mức trung bình của các nước ASEAN-4 về cải cách hành chính thuế đối với 03 nhóm chỉ tiêu mới là: kiểm tra trước hoàn thuế; thực hiện quản lý rủi ro trong thanh tra, kiểm tra thuế; thời gian và kết quả xử lý những khiếu nại về thuế.
 
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa trong quản lý thuế, hải quan thực hiện kê khai thuế qua mạng, hải quan điện tử qua hệ thống VNACC/VNCIS. Thực hiện đồng bộ và tối đa hóa việc doanh nghiệp kê khai thuế điện tử và nộp thuế điện tử; xây dựng và công khai cơ sở dữ liệu về hoàn thuế, bảo đảm ít nhất 90% hoàn thuế theo đúng thời gian quy định. Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy trình, quy chế nghiệp vụ (đặc biệt là các quy trình về hoàn thuế; thanh tra, kiểm tra; giải quyết khiếu nại) liên quan đến người nộp thuế để đảm bảo công khai, minh bạch, tạo thuận lợi cho người nộp thuế, đồng thời nâng cao trách nhiệm công vụ, công chức.

Kiểm soát chặt chẽ việc ban hành các thủ tục hành chính mới; thực hiện nghiêm việc công bố, công khai các thủ tục hành chính tại cơ quan giải quyết thủ tục hành chính; đăng tải, cập nhật lên Cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, hướng dẫn tổ chức, cá nhân nắm bắt kịp thời, đầy đủ các quy định pháp luật, các nội dung cải cách về thuế và hải quan. Tăng cường tổ chức đối thoại với doanh nghiệp và các cơ quan báo chí để kịp thời nắm bắt và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nhất là về cơ chế chính sách và thủ tục hành chính thuế, hải quan. Tăng cường kiểm tra giám sát, chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật và tác phong ứng xử trong ngành tài chính, nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc thực thi nhiệm vụ, công vụ.

Yêu cầu đặt ra đối với cải cách thủ tục hành chính trong các lĩnh vực thuế, hải quan trong thời gian tới là rất lớn và còn nhiều khó khăn, nhưng với sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương cùng với sự nỗ lực, quyết tâm của Ngành Tài chính - Thuế trong việc triển khai đồng bộ các giải pháp thì các mục tiêu, yêu cầu đặt ra trong thời gian tới là khả thi. Qua đó, góp phần không nhỏ trong công cuộc cải cách hành chính chung và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đất nước./.