Nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống y tế cơ sở trên địa bàn tỉnh

Trong những năm qua, hoạt động y tế cơ sở đã đạt được những thành tựu quan trọng trong công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân các dân tộc trong tỉnh: Hệ thống y tế cơ sở từng bước được quan tâm củng cố, kiện toàn, cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế từng bước được đầu tư, đảm bảo cung ứng thuốc thiết yếu, vật tư y tế cho khám chữa bệnh. Đội ngũ cán bộ y tế được bổ sung, tăng cường, việc kết hợp quân dân y trong chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân được coi trọng; tích cực chuyển giao kỹ thuật cho tuyến y tế cơ sở, qua đó từng bước nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ y tế. Tinh thần, thái độ phục vụ người bệnh, y đức của cán bộ y tế chuyển biến tích cực; nhiều dịch vụ kỹ thuật mới được triển khai áp dụng tại tuyến y tế cơ sở, tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận các dịch vụ y tế hiện đại, giảm bớt khó khăn cho người bệnh.

Công tác phòng chống dịch bệnh được thực hiện có hiệu quả, không để dịch bệnh lớn xảy ra, nhiều dịch bệnh nguy hiểm được khống chế và đẩy lùi. Tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi tiêm đầy đủ 8 loại vác xin năm sau tăng hơn năm trước, triển khai thực hiện tốt chương trình y tế quốc gia. Công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình: Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên và tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm. Xây dựng xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế có nhiều cố gắng. Vệ sinh an toàn thực phẩm có sự chuyển biến tích cực; các dịch vụ y tế ngày một đa dạng, từng bước đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của nhân dân.

Tuy nhiên, Lai Châu còn là tỉnh nghèo, rất nhiều khó khăn; chất lượng khám, chữa bệnh còn hạn chế; đội ngũ bác sỹ có trình độ chuyên môn cao, bác sỹ chuyên khoa còn thiếu; tỷ lệ xã đạt chuẩn quốc gia về y tế xã thấp; tỷ lệ sinh con thứ 3 và tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng còn ở mức cao; số người nhiễm HIV/AIDS tăng; nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Nhân lực y tế cơ sở tuy đã đủ về số lượng, song chất lượng còn hạn chế, tỷ lệ cán bộ y tế có trình độ đại học thấp (10,9%), trung cấp chiếm đa số (74,3%), thiếu bác sỹ và bác sỹ có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao.

Tỷ lệ bác sỹ/vạn dân ở tuyến y tế cơ sở thấp, số trạm y tế xã có biên chế bác sỹ mới đạt 9,2%; trình độ chuyên môn, kinh nghiệm, tinh thần trách nhiệm của một số cán bộ còn yếu; khả năng khai thác, sử dụng trang thiết bị y tế còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của nhân dân.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế cơ bản đã được đầu tư nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, gần 50% số trạm y tế xã còn thiếu phòng làm việc và công trình phụ trợ, chưa phát huy tốt hiệu quả đầu tư.

Một số chương trình mục tiêu y tế - dân số chưa đạt chỉ tiêu kế hoạch giao; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên còn cao; tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống tuy có giảm nhưng chưa bền vững; tỷ lệ nhiễm HIV cộng đồng, một số chỉ số về chăm sóc bà mẹ, trẻ em, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng còn cao.

Chưa xây dựng được phong trào vệ sinh phòng bệnh rộng khắp (tỉ lệ hộ gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh đạt thấp 32,2%); một bộ phận người dân chưa hình thành được ý thức, thói quen tự bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ, vệ sinh môi trường; an toàn thực phẩm chưa được kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ ngộ độc thực phẩm còn cao, công tác vệ sinh phòng bệnh nhiều nơi chuyển biến chưa rõ nét.

Những hạn chế trên xuất phát từ nguyên nhân Đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, tỷ lệ đói nghèo cao; địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt; bệnh dịch diễn biến phức tạp, có nhiều bệnh dịch lạ, nguy hiểm xuất hiện; quản lý ô nhiễm môi trường, thực phẩm không an toàn còn hạn chế. Nhận thức của một bộ phận nhân dân về công tác bảo vệ chăm sóc sức khỏe còn hạn chế, một số hủ tục lạc hậu ảnh hưởng đến công tác chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Một số cấp uỷ đảng và chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác bảo vệ, chăm sóc nâng cao sức khoẻ nhân dân, có nơi còn trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước. Sự phối hợp của các ban, ngành, tổ chức chính trị xã hội với ngành y tế chưa thường xuyên, chất lượng chưa cao, cơ chế chính sách thu hút, giữ bác sỹ tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn của tỉnh chưa đủ mạnh. Nhân lực y tế cơ sở, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác còn hạn chế. 
Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới; củng cố và hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu lần thứ XIII, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành đề án "Nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống y tế cơ sở giai đoạn 2016-2020". Với mục tiêu đến năm 2020, 100% các trung tâm y tế huyện, phòng khám đa khoa khu vực, trạm y tế xã được kiên cố, đủ công trình phụ trợ, trang thiết bị y tế theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế; trên 70% xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế; 96% bản có nhân viên y tế hoạt động.

Đề án đề ra năm nhiệm vụ trọng tâm là: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế cơ sở, đảm bảo số lượng y, bác sỹ các chuyên ngành ở tuyến huyện, phòng khám, trạm y tế nhằm tăng cường năng lực khám bệnh, chữa bệnh và phòng bệnh cho nhân dân; tăng cường khả năng cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh có chất lượng từ huyện đến xã; nâng cao chất lượng hoạt động của y tế dự phòng, vệ sinh an toàn thực phẩm, chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em, dân số - kế hoạch hoá gia đình, xây dựng xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế; bổ sung, củng cố hạ tầng và trang thiết bị y tế đáp ứng cho thực hiện nhiệm vụ khám bệnh, chữa bệnh và phòng bệnh ở tuyến cơ sở; tăng cường công tác quản lý Nhà nước về y tế cơ sở, chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra các hoạt động y tế, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của nhân dân trong lĩnh vực y tế. Xây dựng và nhân rộng điển hình trạm y tế, phòng khám khu vực, trung tâm y tế trong hoạt động bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Đồng thời đề ra chín nhóm giải pháp: Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền các cấp đối với công tác bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ nhân dân; chú trọng thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tuyên truyền, phổ biến pháp luật và giáo dục, bồi dưỡng y đức cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức y tế cơ sở để nâng cao tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ nhân dân, người bệnh.

Hai là, đa dạng hoá các loại hình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ đội ngũ cán bộ y tế; tập trung đào tạo, thu hút nhân lực y tế có trình độ đại học trở lên công tác ở tuyến cơ sở... nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế.

Ba là, nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, từng bước nghiên cứu áp dụng những thành tựu y học hiện đại để phòng bệnh, chẩn đoán và điều trị, nhất là những dịch bệnh mới phát sinh; bảo đảm cung ứng thuốc đầy đủ, có chất lượng cho nhân dân. Phát triển y dược học cổ truyền theo hướng kết hợp với y học hiện đại; phát huy tốt vườn thuốc nam tại các trạm y tế xã. Khuyến khích trồng, bảo tồn và phát triển các vùng nuôi, trồng dược liệu quý trên địa bàn toàn tỉnh. Thực hiện chương trình kết hợp quân dân y ở các xã biên giới. Quản lý và kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện quy trình trong khám chữa bệnh và tinh thần chăm sóc, phục vụ người bệnh theo đúng quy chế bệnh viện.

Bốn là, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế dự phòng, chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em, dân số - kế hoạch hoá gia đình, vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế. Đẩy mạnh truyền thông giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức của người dân về phòng, chống bệnh dịch; tiếp cận các kiến thức và kỹ năng về phòng bệnh, tích cực tự giác tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, nâng cao sức khỏe. Tiếp tục thực hiện hiệu quả phòng chống, ngăn chặn lây nhiễm HIV trong cộng đồng, đẩy mạnh hoạt động điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone. Tăng cường cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, kế hoạch hóa gia đình ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; triển khai lồng ghép có hiệu quả các dịch vụ tư vấn và dịch vụ kỹ thuật nâng cao chất lượng dân số. Thiết lập hệ thống mạng lưới về vệ sinh an toàn thực phẩm tại các thôn bản, tổ dân phố.

Năm là, đầu tư cơ sở, vật chất cho trung tâm y tế, phòng khám khu vực, trạm y tế xã, phường, thị trấn phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Ưu tiên đầu tư cho các xã chưa có nhà trạm, trang thiết bị y tế, các trạm đã xuống cấp, các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, các xã đang xây dựng đạt tiêu chí quốc gia về y tế. Tăng cường công tác quản lý khai thác có hiệu quả cơ sở vật chất và trang thiết bị được đầu tư.

Sáu là, tập trung huy động các nguồn lực để phát triển hệ thốn y tế cơ sở của tỉnh.

Bảy là, nâng cao năng lực quản lý, điều hành và đổi mới cơ chế hoạt động trong lĩnh vực y tế theo hướng tăng cường hiệu lực, hiệu quả, kỷ luật, kỷ cương; nhất là quản lý sử dụng quỹ bảo hiểm y tế, quản lý giá thuốc, hành nghề y - dược tư nhân. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính trong khám bệnh, chữa bệnh; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, các quy chế chuyên môn tại các cơ sở khám chữa bệnh.

Tám là, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ thông tin và hợp tác trong y tế. 
Chín là, thực hiện chính sách hỗ trợ cho đội ngũ cán bộ từ cấp tỉnh xuống huyện, từ cấp huyện xuống xã, ưu tiên các trạm y tế chưa có bác sĩ. Phát huy chính sách ưu đãi, thu hút, đào tạo đội ngũ cán bộ y tế có trình độ cao, tay nghề giỏi về công tác tại tỉnh, chính sách cho nhân viên y tế làm việc tại các bản. Đảm bảo các chính sách, chế độ về tiền lương, phụ cấp theo lương, phụ cấp đặc thù nghề nghiệp, nâng cao thu nhập cho cán bộ, viên chức tại các cơ sở y tế. Có cơ chế, chính sách hỗ trợ cán bộ, viên chức làm công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân; rà soát, sắp xếp lại nhân lực y tế cơ sở, giải quyết chế độ nghỉ việc đối với viên chức không đáp ứng được trình độ chuyên môn.

Để đưa hoạt động của hệ thống y tế cơ sở phát huy hiệu quả trong thời gian tới, đòi hỏi cấp ủy, chính quyền các cấp cùng với ngành y tế tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức tốt việc học tập, quán triệt, tuyên truyền, xây dựng kế hoạch thực hiện Đề án, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương, đơn vị. Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp cụ thể hoá nhiệm vụ, đẩy mạnh tuyên truyền nội dung đề án tới đoàn viên, hội viên và nhân dân; tạo sự thống nhất để thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho Nhân dân các dân tộc trong tỉnh./.