NỢ ĐỌNG VÀ VẦN ĐỀ XỬ LÝ NỢ ĐỌNG BẢO HIỂM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH (Bài 2)

Bài 2: Gian nan vấn đề xử lý nợ đọng bảo hiểm

Tình trạng nợ đọng bảo hiểm đang tràn lan ở các đơn vị doanh nghiệp, song điều đáng nói là, nếu trước đây, tình trạng nợ lớn, dây dưa nợ BHXH thường diễn ra ở các doanh nghiệp tư nhân thì thời gian gần đây một số doanh nghiệp, cơ quan nhà nước cũng rơi vào tình trạng tương tự. Chẳng hạn như tính đến thời điểm 30/6, Công ty Cổ phần Sách và Thiết bị trường học Lai Châu nợ 12 tháng với số tiền 64,7 triệu đồng; Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư xây dựng Tây Bắc nợ 11 tháng: 120 triệu đồng; Công ty Cổ phần Tư vấn Tổng hợp Lai Châu (thị xã Lai Châu) nợ 10 tháng: 66,5 triệu đồng; Công ty Cổ phần Thủy điện Chu Va (Tam Đường) nợ 11 tháng gồm 61 triệu đồng…



Trước tình hình trên, BHXH đã có nhiều biện pháp như cử cán bộ thường xuyên tiếp cận, nắm bắt tình hình hoạt động của các đơn vị, doanh nghiệp, qua đó vận động tuyên truyền tới các chủ doanh nghiệp nâng cao ý thức chấp hành quy định pháp luật về bảo hiểm đối với người lao động. Tuy nhiên, hiệu quả của công tác vận động, tuyên truyền càng trở nên kém hiệu quả khi việc công khai danh sách trên các phương tiện thông tin đại chúng đối với những đơn vị chây ỳ cũng không phát huy được tác dụng. Được biết, đầu năm nay, cơ quan BHXH tỉnh cũng đã tiến hành ký kết chương trình phối hợp với lực lượng công an tỉnh nhằm siết chặt các hình thức quản lý nợ đọng. Ngoài ra, đã thường xuyên báo cáo tình hình thực hiện BHXH và đề nghị Phòng Lao động - Tiền lương và Bảo hiểm xã hội (Sở Lao động - Thương binh & Xã hội) để tìm sự can thiệp. Tuy nhiên, những giải pháp trên đang đi vào ngõ cụt khi tình hình nợ đọng BHXH không những không giảm mà ngày càng tăng. “Xử lý đối với cơ quan, đơn vị do nhà nước quản lý thì không đáng ngại, nhưng đối với 1 số đơn vị tư nhân mới khó” - anh Đặng Đình Hoan - Trưởng Phòng thu (BHXH tỉnh) bày tỏ.

Qua tìm hiểu, được biết thêm, có những đơn vị doanh nghiệp trong danh sách thực hiện nghĩa vụ BHXH thì có địa chỉ, số điện thoại rõ ràng, nhưng khi cán bộ đến thu nợ thì cửa đóng im ỉm, một thời gian dài bặt vô âm tín. Đơn vị không có thông tin gì nên BHXH tỉnh cũng không có cơ sở điều chỉnh tăng, giảm, đồng nghĩa với số tiền nợ cứ tăng dần lên. Cụ thể như Chi nhánh Công ty TNHH Kim Long có đăng ký địa chỉ tại phường Đoàn Kết (thị xã Lai Châu) nhưng trên thực tế thì không tìm thấy trụ sở Công ty ở đâu. Cơ quan BHXH tỉnh đã gửi thông báo đến UBND phường đề nghị phối hợp để xác minh nhưng cuối cùng thì kết quả vẫn là con số không. Như vậy, việc thu nợ BHXH không khác gì “mò kim đáy bể”. “Có khi anh em chúng tôi đến đốc thúc, đòi nợ thì lãnh đạo Công ty nói cùn: chúng tôi biết là đến kỳ phải trả, nhưng bây giờ chưa có nguồn. Còn xử lý thế nào thì tùy…” - anh Ngô Minh Đoàn (cán bộ Phòng thu - BHXH tỉnh) cho biết.

Có thể thấy, tình hình nợ đọng BHXH ngày càng nhiều và diễn ra ở khắp các đơn vị, doanh nghiệp không phải lỗi duy nhất ở việc sản xuất, kinh doanh của các đơn vị đang "xuống dốc", mà còn vì việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quản lý, đôn đốc, xử lý nợ đọng còn lỏng lẻo khiến cho cơ quan thu hồi nợ đọng là BHXH thực hiện đứng trước tình cảnh "dở khóc, dở cười" như hiện nay.

Theo nhiệm vụ được giao, BHXH là cơ quan chịu trách nhiệm toàn bộ về các loại hình bảo hiểm cho người lao động, nhưng lại không có thẩm quyền thanh tra, xử phạt mà chỉ có thể đề nghị với các cơ quan hữu quan tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH. Trong khi đó Luật BHXH không có điều khoản quy định truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những cá nhân vi phạm về lĩnh vực này. Do vậy, cần nhất có lẽ là sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, đề ra cách xử lý nghiêm minh, triệt để đối với các đơn vị nợ đọng BHXH kéo dài. Trước tình hình nợ đọng BHXH diễn ra phổ biến ở Lai Châu và một số địa phương khác, trong Bộ Luật Hình sự cũng cần bổ sung tội danh chiếm dụng quỹ BHXH đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức sử dụng lao động, nhưng không nộp BHXH và cần xử lý hình sự đối với các cá nhân vi phạm nhiều lần…